Zatwardzenie u małego dziecka - wszystko co musisz wiedzieć

Zatwardzenia i zaparcia są dość częstym problemem u małych dzieci, podobnie jak biegunki. Większość wynika z niedojrzałości układu pokarmowego, ale mogą być też poważniejsze przyczyny tego problemu. Jak zapobiegać zaparciom i jak postępować, gdy się pojawią? Podpowiadamy, jak radzić sobie z zatwardzeniem u małego dziecka.

Sporadyczne zaparcia pojawiają się u niemal każdego dziecka i jeśli są naprawdę rzadkie i nie trwają zbyt długo, nie ma powodu do niepokoju. U koło 20 procent dzieci zaparcia zdarzają się częściej, natomiast około 5 procent populacji maluchów naprawdę poważnie cierpi z tego powodu. Warto więc wiedzieć, na co zwracać uwagę, a także – jak postępować, gdy małe dziecko ma zatwardzenie.

Zaparcia: kiedy stwierdzamy problem?

Warto pamiętać, że rytm wypróżnień u małych dzieci jest inny niż u dorosłych, zmienia się też wraz z wiekiem i etapem rozwoju. Dlatego zdarza się, że rodzice błędnie uważają, że dziecko ma zatwardzenie, podczas gdy wszystko jest w porządku. Jak rozpoznać zatwardzenie u małego dziecka? Pierwszym kryterium są trudności przy oddawaniu stolca – dziecko może wypróżniać się nawet codziennie, ale jeżeli towarzyszy temu wysiłek, napięcie i dolegliwości bólowe, mamy do czynienia z zatwardzeniem. Warto tez w takiej sytuacji przyjrzeć się stolcowi – zwykle jest on twardy, suchy, może mieć grudkowatą konsystencję, jest też suchy, co utrudnia wypróżnienie.

Drugim kryterium jest częstotliwość wypróżnień: u małych dzieci wypróżnienie powinno być co najmniej dwa razy w tygodniu. Kłopotom z zatwardzeniem często towarzyszy też ból brzucha, dziecko może być marudne i płaczliwe. Jeżeli oddawanie stolca jest bolesne, częstą reakcją jest też niechęć do wypróżniania, dziecko płacze, ucieka z toalety.

Zatwardzenie u rocznego dziecka

U większości dzieci w tym wieku mamy do czynienia z tak zwanymi zaparciami czynnościowymi, a nie organicznymi. Zaparcia organiczne mają podłoże chorobowe. Jakie są najczęstsze powodu trudności z wypróżnianiem u rocznych dzieci? Zwykle to reakcja na dietę – roczne maluchy mają już za sobą pół roku rozszerzania diety, ale wciąż jeszcze ich układ pokarmowy nie jest dojrzały i organizm dopiero przyzwyczaj się do stałych posiłków. Jeżeli więc u rocznego dziecka pojawiają się zaparcia, należy sobie odpowiedzieć na kilka pytań:

• Czy dziecko zostało odstawione od piersi bądź ma znacząco ograniczoną liczbę karmień?

• Czy zaczęliśmy podawać lub zmieniliśmy rodzaj mleka modyfikowanego?

• Czy dziecko chętnie pije wodę i pije jej dużo?

Te trzy kwestie mają bardzo duży wpływ na regularne i bezproblemowe wypróżnienia. Może się też zdarzyć, że dziecko reaguje zaparciami na nowe lub zbyt ciężkostrawne dania. Co na zatwardzenie u rocznego dziecka? Przede wszystkim trzeba zadbać o nawodnienie organizmu – dziecku należy podawać do picia wyłącznie wodę, warto proponować ją jak najczęściej. W przypadku dziecka karmionego piersią dobrą metodą jest zwiększeni liczby karmień.

Warto też sięgnąć po potrawy, które mają działanie ułatwiające wypróżnienie. W diecie dziecka powinny znaleźć się produkty zawierające dużo błonnika: pełnoziarniste pieczywo, kasze, warzywa. Bardzo dobrze działają też suszone śliwki – można z nich ugotować kompot, można je podawać zblendowane na mus. Podobnie działają też figi i rodzynki. Należy natomiast unikać słodyczy, szczególnie z zawartością czekolady.

Zatwardzenie u 2 latka

Dwulatki w porównaniu do rocznych dzieci mają już dojrzalszy układ pokarmowy, są też zdecydowanie bardziej przyzwyczajone do „dorosłych” posiłków. Mleko nie stanowi już podstawy ich diety, stanowią ją posiłki stałe. Zdarza się jednak, że w tym wieku ujawnia się u dzieci alergia lub nietolerancja pokarmowa – może ona dotyczyć zarówno nowych produktów w diecie dziecka jak i tych, na które dziecko wcześniej reagowało dobrze. Zaparcia mogą być jednym z objawów. Nadal organizm dziecka może nie radzić sobie z produktami ciężkostrawnymi i reagować na ich podawanie trudnościami z oddaniem stolca. Często też rodzice dwulatków „rozluźniają” nieco rygor dotyczący cukru w diecie dziecka i to także może być przyczyną trudności z wypróżnianiem.

W przypadku dzieci dwuletnich należy tez rozważyć jeszcze jedną przyczynę: tak zwane zaparcia nawykowe wynikające z próby odpieluchowania dziecka, które jeszcze nie jest na to gotowe. Zdarza się, że gdy tylko dziecko kończy dwa lata otoczenie zaczyna naciskać na rodziców, że czas na pożegnanie z pieluchami. Tymczasem nie każdy dwulatek jest na to gotowy. Zmuszanie dziecka do siadania na nocniku, wywieranie presji, a także zawstydzanie, gdy wypróżni się w majtki może sprawić, że dziecko zacznie wstrzymywać wypróżnienia. Problem ten, jeśli się utrwali, może być bardzo trudny do rozwiązania – niekiedy potrzeba nawet wsparcia psychologa.

Co na zatwardzenie u dwulatka? Podobnie jak w przypadku dziecka młodszego, rozpoczynamy od podawania większej ilości płynów. Warto wprowadzić nawyk rozpoczynania dnia od napicia się lekko ciepłej wody, może być z dodatkiem cytryny. Nadal należy tez dbać o to, by dieta była bogata w błonnik, natomiast jak najrzadziej serwować dziecku słodycze, białe pieczywo, ryż czy makaron. Także banany i jabłka działają zatwardzająco.

Zatwardzenie u 3 latka

U trzylatków poza pisanymi wyżej przyczynami zatwardzenia często pojawiają się zaparcia powodowane stresem. Dzieci mogą reagować problemami z wypróżnieniem w szczególności na rozpoczęcie przedszkola – to akurat wiek, gdy niektóre dzieci po raz pierwszy zaczynają uczęszczać do placówki. Także inne zmiany w życiu mogą negatywnie odbijać się na funkcjonowaniu układu pokarmowego dziecka w tym wieku.

Co na zatwardzenie u 3 latka? W przypadku dzieci trzyletnich postępujemy podobnie jak u młodszych, jeśli chodzi o dietę sprzyjająco wypróżnieniom. Jeśli dziecko uczęszcza do przedszkola, warto poprosić opiekunki, by zwracały uwagę na to, czy maluch odpowiednio dużo pije i regularnie proponowały dzieciom wodę.

Co z apteki na zaparcia u dzieci?

Warto pamiętać, że małym dzieciom nie podajemy leków przeczyszczających, dotyczy to też leków ziołowych. Leczenie farmaceutyczne zaparć wdrażamy jedynie według zaleceń pediatry. Nie należy też samodzielnie decydować o aplikowaniu dziecku czopków, bo może to rozwiązać problem chwilowo, jednak doprowadzić do sytuacji, gdy dziecko nie będzie w stanie oddać stolca bez tego rodzaju wspomagania.

To, co możemy zrobić samodzielnie, to podawać dziecku probiotyki, bo od prawidłowo funkcjonującej flory bakteryjnej układu pokarmowego zależy w dużym stopniu jego prawidłowe funkcjonowanie, a u małych dzieci flora ta jest często jeszcze niedostatecznie rozwinięta. Jej wzmocnienie może korzystnie wpłynąć na system trawienny malucha.