TInformacje na tej stronie są przeznaczone dla profesjonalistów posiadających wiedzę medyczną. Potwierdzam, że jestem uprawniony do zapoznania się z materiałami o charakterze naukowym zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi w RP
Unfortunately, as you are not a health care professional we cannot provide you this information.
Biegunka u małego dziecka jest problemem, który występuje dość często. Nie wolno go jednak lekceważyć. O ile sama biegunka nie musi być powodowana poważnymi problemami zdrowotnymi, to jej konsekwencje mogą być bardzo negatywne. Podpowiadamy, jak radzić sobie z biegunką u maluchów
Malo kto wie, ale to właśnie biegunka jest przyczyną wysokiej śmiertelności małych dzieci w krajach tzw. rozwijających się. Dlaczego? Biegunka powoduje bardzo szybkie odwodnienie organizmu. A utrata wody jest śmiertelnie niebezpieczna. W przypadku dzieci organizm jest bardziej „uwodniony” niż u osób dorosłych, dlatego szybciej dochodzi do procentowo dość wysokiego odwodnienia. Dlatego nawet biegunka wywołana błahą przyczyną może być dla malucha bardzo niebezpieczna.
Jednocześnie jest to problem bardzo powszechny. Można oszacować, że u najmłodszych dzieci, czyli tych poniżej trzeciego roku życia co najmniej raz w roku wystąpi epizod ostrej biegunki. Oczywiście u wielu maluchów problem ten będzie pojawiał się częściej. Dlatego tak istotne jest, by każdy rodzic wiedział, jak radzić sobie z biegunką u małego dziecka.
Przyczyną biegunki u malucha najczęściej jest infekcja o charakterze wirusowym, często jest ona powodowana przez rotawirusy. To choroba zaraźliwa, najczęściej występuje u dzieci, które spędzają czas z rówieśnikami, przede wszystkim w żłobku czy przedszkolu – często choruje większość maluchów w danej placówce. Charakterystyczne dla biegunki wirusowej jest ostre rozwolnienie, wysoka gorączka, często pojawiają się też wymioty.
Biegunka może też mieć tło bakteryjne, najczęściej chodzi tu o salmonellę. Zdarza się też, że przyczyną jest alergia pokarmowa lub niestrawność. Biegunka może towarzyszyć też innym infekcjom, na przykład anginie. Często pojawia się, gdy choroba leczona jest antybiotykiem, bo antybiotyk niszczy nie tylko bakterie powodujące infekcję, ale też mikroflorę bakteryjną w jelitach, która odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego.
Powyższe przyczyny powodują tzw. biegunkę ostrą, a więc dziecko ma mocno rozluźniony stolec, czemu mogą towarzyszyć inne objawy chorobowe, ale cały epizod trwa kilka dni – o biegunce ostrej mówimy, gdy trwa mniej niż dwa tygodnie.
Czym innym jest biegunka przewlekła, a więc trwająca dłużej, a także biegunki nawracające, gdy problemy z rozluźnionym stolcem są regularne. Wówczas niezbędna jest konsultacja z lekarzem, bo przyczyną może być choroba przewlekła, na przykład związana z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu pokarmowego.
W przypadku dziecka, które ma nieco ponad rok, biegunki bardzo często występują z dwóch powodów: jeśli dziecko uczęszcza do żłobka to może zarażać się infekcjami wirusowymi, a poza tym często jest to maluch, który wciąż jeszcze może reagować biegunką na nowe produkty w diecie. Zdarza się, że w tym wieku ujawnia się alergia lub nietolerancja pokarmowa. Warto pamiętać, że choć dziecko ma już dość dobrze rozszerzoną dietę, jego układ pokarmowy wciąż jeszcze jest mało dojrzały. Jeśli dziecko nadal jest karmione piersią, to bardzo dobrze – mleko matki wzmacnia mikroflorę bakteryjną w jelitach dziecka, co zapobiega biegunkom i łagodzi ich przebieg, jeśli się pojawią. Nie ma więc powodu, by odstawiać dziecko – mleko nadal może być znakomitym uzupełnieniem stałych posiłków.
Co robić, jeśli pojawi się biegunka? Najważniejsze jest dbanie o to, by dziecko się nie odwodniło. W przypadku dziecka karmionego piersią warto jak najczęściej je przystawiać – mleko matki znakomicie nawadnia organizm. Należy też podawać dużo wody. Uwaga! Wodę należy serwować w temperaturze pokojowej, w małych porcjach, szczególnie jeśli dziecko wymiotuje. Podanie dużych ilości wody (które dziecko wypije, bo odczuwa silne pragnienie) może wzmagać odruch wymiotny, co tylko pogłębi problem odwodnienia. Lepiej więc podawać dziecku po 2-3 łyżeczki wody co 10 minut. W przypadku silnej biegunki połączonej z gorączką i wymiotami możemy tez podać dziecku elektrolity.
Są to preparaty zwykle w postaci proszku, który rozpuszczamy w wodzie. Wzbogaca on wodę o witaminy i składniki mineralne, dzięki czemu nawadnia skuteczniej niż sama woda i uzupełnia utracone mikroelementy.
Należy przy tym zwracać uwagę na oznaki odwodnienia u dziecka. Wysuszone wargi, śluzówka i wzmożone pragnienie to pierwsze oznaki. Jeśli dochodzi do tego rzadkie oddawanie moczu, a mocz jest wyraźnie zagęszczony i ciemniejszy, a dziecko jest apatyczne i senne należy skonsultować się z lekarzem. Zdarza się, że potrzebna jest hospitalizacja, żeby pilnie uzupełnić utracone płyny.
W przypadku biegunki u dziecka, które ma 15 miesięcy także kluczowe jest niedopuszczenie do odwodnienia. Można poić dziecko wodą lub wodą z elektrolitami, a także podawać słabe napary, na przykład z rumianku, który ma działanie antybakteryjne. Jeśli dziecko skarży się na ból brzucha, ulgę może przynieść napar z mięty. Mięta pomaga też w powstrzymaniu wymiotów. Należy przy tym pamiętać, że napary dozujemy ostrożnie, podstawą powinna być woda.
W przypadku ostrej biegunki połączonej z wymiotami i wysoką gorączką dziecko może zupełnie nie mieć apetytu. Nie należy go zmuszać do jedzenia. Jeśli tylko maluch przyjmuje odpowiednio dużo płynów, krótki post mu nie zaszkodzi. Karmienie na siłę ma nie tylko negatywny wpływ na stosunek dziecka do jedzenia w dłużej perspektywie, ale też może wywoływać odruch wymiotny u chorego malucha.
Jeśli jednak dziecko chce jeść, warto podawać mu produkty o działaniu zatwardzającym. Domowe sposoby na biegunkę nie zmieniły się od lat: nadal zalecane jst serowanie kleiku ryżowego. Biały ryż sprzyja utwardzeniu stolca. Dziecku możemy też podawać pieczone lub gotowane jabłka, jeśli dziecko ma przełyk podrażniony wymiotami najlepiej zblendować owoce na mus. Także marchewka czy dynia działają zatwardzając – purée z tych ugotowanych warzyw świetnie sprawdza się przy biegunce u małych dzieci, podobnie jak gotowane ziemniaki. Działanie zatwardzające mają też czarne jagody, można z nich ugotować kompot. W diecie dziecka z biegunką mogą też znaleźć się morele. Unikajmy natomiast produktów zawierających dużo błonnika, na przykład pieczywa pełnoziarnistego. Nie należy podawać rodzynek ani suszonych śliwek, które dodatkowo sprzyjają wypróżnieniom.
Należy przy tym pamiętać, że dzieciom nie podaje się leków hamujących biegunkę, nawet naturalnych takich jak węgiel leczniczy. Jakiekolwiek środki farmakologiczne aplikujemy wyłącznie ze wskazania pediatry.
Biegunka u dziecka, które ma prawie półtora roku nie jest rzadkością. Nadal zdarza się, że maluch reaguje problemami trawiennymi na nowe potrawy lub dania zbyt ciężkostrawne. Jednocześnie dziecko zwykle ma już sporo kontaktów z rówieśnikami, czy to w żłobku, czy na placach i w salach zabaw, a więc i o infekcje wirusowe nie jest trudno. Warto pomyśleć o profilaktyce. Malo kto wie, że za odporność dziecka na wirusy w dużej mierze odpowiadają… jelita. A konkretnie mikroflora bakteryjna, która się w nich znajduje. Jej rozwój zajmuje sporo czasu – pierwsze bakterie kolonizują układ trawienny malucha podczas porodu, później powoli flora bakteryjna się rozrasta. Jak ją wzmacniać?
Wiadomo, że bardzo korzystnie wpływa karmienie piersią – obecnie WHO zaleca, by przez pierwsze pół roku karmić dziecko wyłącznie mlekiem, natomiast później kontynuować karmienie piersią do drugich urodzin dziecka bądź dłużej. W diecie małego dziecka powinny też znajdować się produkty, które sprzyjają bakteriom w jelitach, tak zwane naturalne probiotyki. Gdzie je znajdziemy? W kefirze, maślance, jogurcie naturalnym, ale też w kiszonkach, na przykład kiszonej kapuście lub soku z niej. Warto wiedzieć, że dobrze rozwinięta flora bakteryjna nie tylko sprawia, że dziecko jest odporniejsze na infekcje, ale też korzystnie wpływa na procesy trawienne, łagodzi również przebieg biegunki, jeśli już się ona pojawi.
Dodatkowo, aby zapobiegać biegunce u małego dziecka możemy wprowadzić suplementowanie probiotyku, oczywiście wybierając preparat dedykowany dla tej grupy wiekowej.
