Biegunka u dziecka: wszystko, co musisz o niej wiedzieć

Biegunka to przypadłość, która u dzieci występuje bardzo często. Dlatego tak ważne jest, by rodzice wiedzieli, jak postępować, gdy się pojawi i umieli odróżnić biegunkę o poważnych przyczynach od tej, która sugeruje niewielkie i przejściowe problemy z brzuszkiem.

To, że biegunka jest u dzieci problemem powszechnym i typowym nie oznacza, że nie należy traktować jej poważnie. Nie zawsze trzeba jednak od razu kontaktować się z lekarzem niekiedy wystarczą domowe sposoby i wiedza o tym, jak dbać o malucha, by problemy jak najszybciej zniknęły bez śladu. Z myślą o wszystkich rodzicach przygotowaliśmy więc kompleksowy poradnik dotyczący biegunki dziecięcej. Znajdziecie tu odpowiedzi na pytania, jakie najczęściej zadają sobie rodzice i opiekunowie dzieci.

Biegunka u dzieci: czym jest i jakie są jej rodzaje?

Jednorazowe rozluźnienie stolca nie jest jeszcze biegunką. Możemy o nie mówić dopiero wtedy, gdy luźny stolec pojawia się kilka razy w ciągu domy. Często biegunka wiąże się też z oddawaniem stolca zdecydowanie częściej niż zwykle: może on być rozluźniony, śluzowaty, niekiedy zupełnie wodnisty. Często dziecko sygnalizuje tez dodatkowe problemy: ból brzucha, osłabienie, biegunce mogą też towarzyszyć inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego, na przykład wymioty.

Ze względu na specyfikę wypróżnień i niemowląt, nie wszyscy rodzice potrafią prawidłowo zidentyfikować biegunkę u najmłodszych dzieci, szczególnie tych karmionych piersią i przed etapem rozszerzania diety – ich stolec z zasady jest dość wodnisty. Wówczas o biegunce mówimy, gdy znacząco wzrasta liczba wypróżnień; należy też zwrócić uwagę na kolor stolca i zapach – przy biegunce jest on wyrazisty i nieprzyjemny, dodatkowo może pojawić się zwiększone oddawanie gazów, a maluch jest płaczliwy i niespokojny. W przypadku niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym lub dzieci z już rozszerzoną dietą o biegunce mówimy, gdy w ciągu doby pojawiają się o najmniej trzy stolce o luźnej konsystencji.

Ile trwa biegunka u dziecka?

Czas trwania biegunki u dziecka zależy od tego, z jakim rodzajem dolegliwości mamy do czynienia. Ostra biegunka to dolegliwość trwająca stosunkowo krótko – zwykle kilka dni, nie więcej niż dwa tygodnie. W przypadku rozluźnienia stolca utrzymującego się ponad czternaście dni mówimy już o biegunce przewlekłej. W praktyce biegunka u dziecka trwa zwykle od jednego do kilku dni.

Biegunka i ból brzucha u dziecka - co oznacza

Powody pojawienia się biegunki u dziecka mogą być bardzo różne: od błahych po bardzo poważne. Najczęściej jednak przyczyną jest:

• Infekcja wirusowa – to najczęściej spotykana przyczyna biegunki u dzieci. Zwykle za jej wywołanie odpowiadają rotawirusy – dlatego zaleca się, by korzystać z dodatkowej szczepionki na rotawirusy, która podaje się w pierwszych tygodniach życia. Minimalizuje to późniejszą liczbę infekcji, a w przypadku ich wystąpienia – wpływa na łagodniejszy przebieg.

• Infekcja bakteryjna – występuje znacznie rzadziej, najczęściej zdarza się w podróży, może też być następstwem nieprzestrzegania zasad higieny. Bakterie wywołujące biegunkę to przede wszystkim Salmonella, E.coli oraz szczepy bakterii Shigella i Yersinia.

• Niestrawność pojawia się, gdy dziecko zje zbyt dużo lub jego posiłek jest zbyt ciężkostrawny. A należy pamiętać, że układ pokarmowy malucha nie jest jeszcze w pełni dojrzały, dlatego może zareagować negatywnie na danie, z którym organizm dorosłego poradzi sobie bez trudu. Niestrawność często pojawia się po różnego rodzaju spotkaniach rodzinnych i przyjęciach dla dzieci, gdy podekscytowane maluchy częstują się ze stołu i nie potrafią powstrzymać się od zjedzenia dużych ilości niekoniecznie zdrowych przysmaków, na przykład słodyczy.

• Zatrucie pokarmowe występuje, gdy zjemy coś nieświeżego, przechowywanego w złych warunkach. Liczba zatruć pokarmowych rośnie latem, bo w cieple nie zawsze jedzenie jest dobrze przechowywane, o zatrucie łatwo też, gdy jemy poza domem w niesprawdzonych punktach gastronomicznych.

• Alergia – biegunka może pojawić się, gdy dziecko po raz pierwszy zjadło jakiś produkt, możemy wówczas podejrzewać reakcję alergiczną. Należy odczekać kilka dni i ponownie spróbować zaserwować ten sam produkt, by zweryfikować przypuszczenia

• Nietolerancja pokarmowa różnie się od alergii, jednak jej objawy są podobne. Biegunka może oznaczać, że dziecko ma problemy z tolerancją na przykład białek mleka krowiego, laktozy czy glutenu.

• Reakcja na leki – biegunka często jest wymieniana jako reakcja niepożądana w przypadku wielu leków. Bardzo często dzieci reagują biegunką na podanie antybiotyków – to efekt wyjałowienia fory bakteryjnej w jelitach.

• Inna infekcja – w przypadku dzieci zdarza się, że biegunka pojawia się przy infekcjach, które nie są związane z układem pokarmowym. Często towarzyszy na przykład zapaleniu ucha środkowego.

• Ząbkowanie – rodzice często obserwują, że krótkotrwała, gwałtowna biegunka towarzyszy u maluchów pojawianiu się nowych zębów.

• Biegunka i ból brzucha mogą być też reakcją na silny stres. Dlatego zdarza się, że towarzyszą dużym zmianom życiowym u dziecka, na przykład pierwszym dniom w przedszkolu czy pojawieniu się młodszego rodzeństwa.

• Inne schorzenia i choroby przewlekłe – nawracające i przewlekłe, wielodniowe biegunki mogą być powodowane przez poważniejsze schorzenia układu pokarmowego, co wymaga dokładniejszej diagnostyki. Do chorób tych zaliczamy m.in. zespól jelita drażliwego, chorobę Leśniowskiego–Crohna oraz wrzodziejące zapalenie okrężnicy.

Wirusowa a bakteryjna biegunka u dzieci: czym się różnią?

Odróżnienie tych dwóch rodzajów biegunki może być trudne nawet dla pediatry. Generalnie biegunka wirusowa jest zdecydowanie bardziej wodnista niż bakteryjna, w przypadku infekcji bakteryjnej w stolcu częściej znajdziemy ropę, śluz czy krew. Jednak nie zawsze muszą się one pojawić. Dlatego w diagnostyce ważna rolę odgrywa dokładny wywiad – lekarz z pewnością będzie chciał wiedzieć, czy w ostatnim czasie dziecko jadło np. w podróży, było w restauracji itp. Należy pamiętać, że biegunka wirusowa jest w krajach rozwiniętych zdecydowanie powszechniejsza niż bakteryjna, dlatego z dużą dozą prawdopodobieństwa możemy przypuszczać, że dziecko ma infekcję wirusową.

Co oznacza wodnista biegunka?

Wodnista biegunka najczęściej jest powodowana jedną z wyżej opisanych przyczyn. W przypadku dzieci zdecydowanie na plan pierwszy wysuwają się infekcje wirusowe oraz niestrawność.

Kiedy iść do lekarza?

Biegunka nie zawsze wiąże się z koniecznością konsultacji z lekarzem. Na pewno do lekarza należy iść, jeśli w kale zauważymy krew, śluz czy ropę, a także gdy zdecydowanie maleje liczba oddawanego przez dziecko moczu – to oznaka odwodnienia organizmu. Powodem do wizyty u pediatry jest też senność i apatia u dziecka, jak również wysoka gorączka i drgawki – to wszystko sygnały, że organizm może być znacząco odwodniony i nasze domowe sposoby nawodnienia dziecka nie zdały egzaminu. W takiej sytuacji należy się liczyć z tym, że lekarz skieruje malucha do szpitala – hospitalizacja bywa niezbędna, by uniknąć odwodnienia organizmu dziecka. Dzięki kroplówkom można szybko uzupełnić utracone płyny i składniki mineralne. Do lekarza należy też się udać, gdy biegunka nie ustępuje po kilku dniach

Jednocześnie nie musimy iść do pediatry, jeśli mamy do czynienia z łagodnie przebiegającą infekcją czy niestrawnością lub reakcją alergiczną, jeśli objawy szybko ustępują.

Co zrobić, gdy biegunka wraca?

Nawracające biegunki mogą być oznaką przewlekłych problemów, na przykład nietolerancji pokarmowej lub poważniejszych kłopotów z układem trawienia. Niezbędny jest więc kontakt z lekarzem, by rozpocząć diagnostykę.

Jak pielęgnować dziecko z biegunką?

Biegunka, nawet jeśli jest oznaką mało groźnej infekcji, może być niebezpieczna. Wiąże się bowiem z ryzykiem odwodnienia organizmu, a warto wiedzieć, że to groźny stan, który u dzieci występuje zdecydowanie szybciej niż u dorosłych. Oznaki lekkiego odwodnienia organizmu, takie jak wysuszone usta i śluzówka, ból głowy i wzmożone pragnienie mogą pojawić się już pierwszego dnia ostrej biegunki. Dlatego w pielęgnacji dziecka z biegunką najważniejsze jest dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu. Należy dbać o to, by dziecko piło wodę regularnie, ale w małych ilościach – szczególnie, jeśli biegunce towarzyszą wymioty, wypicie jednorazowo większej ilości płynu może wzmóc odruch wymiotny. Po konsultacji z lekarzem możemy tez dziecku podać elektrolity – zwykle mają one postać saszetek do rozpuszczenia w wodzie, tak przygotowany płyn pomaga nawodnić organizm i uzupełnić utracone minerały.

Poza regularnym pojeniem dziecka możemy mu też zaproponować lekkie posiłki, ale nie należy się niepokoić, jeśli maluch nie ma apetytu. To naturalne i nie jest groźne, jeśli tylko dziecko przyjmuje płyny. Do odpowiednich posiłków podczas biegunki należą rzeczy lekkostrawne: kleik ryżowy, rozgotowane warzywa, lekki krupnik czy pieczone lub gotowane jabłko. Możemy też sięgnąć po gotowe dania dla dzieci w słoikach, nawet jeśli dziecko już dawno ma za sobą etap papek – są one przygotowane zgodnie z surowymi normami i bardzo łatwo przyswajalne, więc dobrze sprawdzą się w tej sytuacji. Nie należy natomiast podawać dziecku dań ciężkostrawnych czy słodyczy.

Czy herbata pomaga na biegunkę u dziecka

Często zaleca się, aby w czasie biegunki podawać do picia mocną i gorzką herbatę. Istotnie, napój ten ze względu na zawartość alkaloidów purynowych pomaga zatrzymać biegunkę. Należy jednak pamiętać, że mocna herbata ma też wysoką zawartość teiny, która nie jest wskazana do podawania dzieciom i działa pobudzająco. Dlatego herbatę możemy podawać dopiero starszym dzieciom, które są już przyzwyczajone do tego napoju. Przy bólach brzucha u dzieci lepiej sprawdzi się napar z rumianku, który działa rozkurczowo i antybakteryjnie. Podstawowym napojem powinna być jednak woda. Warto też pamiętać, że u niemowląt w pierwszym półroczu życia nie podajemy żadnych napojów poza mlekiem – chyba że pediatra zaleci podanie elektrolitów.