TInformacje na tej stronie są przeznaczone dla profesjonalistów posiadających wiedzę medyczną. Potwierdzam, że jestem uprawniony do zapoznania się z materiałami o charakterze naukowym zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi w RP
Unfortunately, as you are not a health care professional we cannot provide you this information.
Biegunka to jedna z najczęstszych dolegliwości niemowląt i małych dzieci. Według statystyk u każdego malucha poniżej trzeciego roku życia występuje choć jeden epizod biegunkowy. Gdy zaobserwujemy u naszej pociechy niepokojące symptomy, nie lekceważmy ich. Rozwolnienie u niemowlaka może prowadzić do groźnych powikłań, przede wszystkim odwodnienia organizmu i zaburzeń gospodarki elektrolitowej. Jak zajmować się dzieckiem z biegunką? Jaką dietę zastosować?
Dzieci karmione piersią wypróżniają się dosyć często i rzadko mają zaparcia. Podczas biegunki dziecko robi kupkę częściej niż zwykle (nawet kilkanaście razy na dobę), a konsystencja stolca staje się luźna, niemal wodnista. Czasami w kale pojawiają się domieszki śluzu, krwi lub ropy. Kupa pieni się, ma nieprzyjemny zapach. Maluszek wyraźnie źle się czuje, nie chce jeść ani się bawić, wierzga nóżkami i grymasi. Czasami pojawia się podwyższona temperatura ciała i wymioty. Nieco inaczej wygląda sprawa w przypadku dzieci pijących mleko modyfikowane. Wyraźnie rozluźnia się konsystencja stolca: kupa jest płynna lub półpłynna, niekiedy można w niej zauważyć niestrawione resztki pokarmu. Ponieważ niemowlęta karmione mieszankami mlecznymi wypróżniają się rzadziej niż dzieci pijące z piersi, niepokój powinny wzbudzić już trzy takie stolce w ciągu 12 godzin. Biegunce u niemowląt mogą towarzyszyć także inne objawy, m.in. mniejsza ilość oddawanego moczu (i zmiana jego barwy na ciemniejszą), wysuszenie błon śluzowych, zmniejszenie elastyczności skóry i odwodnienie. Biegunka u niemowlaka może mieć przebieg ostry lub przewlekły. Ostre rozwolnienie trwa nie dłużej niż 14 dni. Gdy objawy utrzymują się dłużej mamy do czynienia z biegunką przewlekłą.
Najczęstszą przyczyną biegunki o ostrym przebiegu jest zakażenie wirusowe. Są za nie odpowiedzialne głównie rotawirusy – te same cząstki wywołujące m.in. grypę żołądkową. Ponieważ wirusy mogą się łatwo rozprzestrzeniać, do transmisji patogenu może dojść na przykład w rodzinie czy na spacerze. Zdecydowanie rzadziej biegunka u niemowlaków jest wywołana infekcjami bakteryjnymi. Powodują ją m.in. zakażenia pałeczkami Salmonelli, Shigelli, E.coli, Campylobacter i Yersini. Rozwolnienie może być spowodowane alergią, czyli reakcją układu immunologicznego na określony składnik pokarmowy. Dolegliwości układu trawiennego mogą być wywołane uczuleniem na białka mleka krowiego spożywanego przez karmiącą mamę lub nietolerancją niektórych składników pokarmowych (np. laktozy). Czasami biegunka pojawia się na drodze zatrucia pokarmowego. W tym przypadku przyczyną może być podawanie dziecku nieświeżego pokarmu lub złe przechowywanie jego posiłków. Biegunkę u dzieci mogą wywołać też silne emocje, brak spokoju i nadmiar bodźców zewnętrznych. Na wystąpienie biegunki w postawi przewlekłej mogą wpływać zakażenia pasożytnicze (m.in. inwazje tasiemców, lamblii i pełzaków czerwonki). Przyczyna nie zawsze musi być jednak zlokalizowana w brzuszku. Czasami rozwolnienie pojawia się w przebiegu infekcji toczących się w innych częściach ustroju, np. przy infekcjach górnych dróg oddechowych i przy zapaleniu ucha środkowego. Rozwolnienie trwające dłużej niż dwa tygodnie może być wreszcie spowodowane zaburzeniami czynności jelit (np. zespołem jelita drażliwego czy chorobą Leśniakowskiego-Crohna).
Jak wspomniano, aby rozpoznać biegunkę u niemowlaka muszą być spełnione trzy podstawowe kryteria:
zwiększenie częstości wypróżnień,
zmiana konsystencji stolca,
występowanie patologicznych domieszek w kupie.
często dopajać dziecko,
karmić malucha tak samo jak przed wystąpieniem rozwolnienia,
uważnie obserwować czy u niemowlaka nie pojawiają się symptomy odwodnienia.
Dziecko z biegunką musi przyjmować zwiększoną ilość płynów. Jednak zwykła woda może okazać się niewystarczająca. Aby zapobiec odwodnieniu najlepiej podawać maleństwu doustne płyny nawadniające. Ponieważ zawierają one glukozę i elektrolity, błyskawicznie przywracają równowagę wodno-elektrolitową ustroju. Takie preparaty dostępne są w aptekach w formie gotowego płynu konfekcjonowanego lub saszetek do rozpuszczania. Warto podawać je jak najczęściej. U niemowląt stosuje się zasadę 100 ml płynu po każdym wydaleniu wodnistego stolca. Dziecko z biegunką należy żywić tak samo jak wcześniej. Maleństwo powinno dostawać takie same pokarmy jak w czasie sprzed wystąpienia rozwolnienia. Jeśli dotychczas było karmione metodą naturalną, należy je w dalszym ciągu przystawiać do piersi. Jeżeli natomiast malec pije mieszanki modyfikowane, powinien otrzymywać te same co do tej pory. W żadnym przypadku nie można robić dziecku głodówek! Jeśli maluch grymasi przy jedzeniu i nie chce ssać, za jakiś czas trzeba spróbować jeszcze, raz aż do skutku. Karmienie należy kontynuować bez względu na to, czy niemowlę jest dodatkowo nawadniane. Dziecku nie podajemy herbaty, soków ani innych napojów kupionych w sklepie, jak również preparatów antybiegunkowych przeznaczonych dla osób dorosłych. Do diety warto włączyć też probiotyki zawierające dobroczynne bakterie zasiedlające jelita. Pomogą one w zwalczeniu infekcji, a przy okazji wzbogacą naturalną mikroflorę przewodu pokarmowego.
Biegunki u niemowląt mogą być bardzo niebezpieczne, ponieważ mogą w szybkim czasie doprowadzić do utraty z organizmu dużej ilości wody i soli mineralnych. Brak elektrolitów, czyli jonów soli niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i mięśniowego, może poważnie zaszkodzić zdrowiu. Skutki niedoboru wody i elektrolitów są szczególnie niebezpieczne u małych dzieci i osób starszych. W skrajnych przypadkach mogą nawet doprowadzić do zgonu. Podwyższone ryzyko odwodnienia występuje w przebiegu biegunek o podłożu rotawirusowym (czyli takim, którym często towarzyszą wymioty). Jakie są objawy mogące wskazywać na to, że niemowlę jest odwodnione? Lekarze zalecają zwracać uwagę przede wszystkim na:
osłabienie
płacz bez łez,
suchy język, wargi i błona śluzowa jamy ustnej,
ciemne zabarwienie moczu,
apatia lub rozdrażnienie,
zapadnięcie oczy lub ciemiączka,
obniżone napięcie skóry,
wiotkość mięśni.
Jeśli zauważyliśmy u maleństwa powyższe symptomy, jak najszybciej udajmy się z nim do lekarza. Czasami niemowlę z odwodnieniem musi być hospitalizowane. Jednak w zdecydowanej większości przypadków wystarczy leczenie domowe poprowadzone zgodnie z zaleceniami pediatry.
