TInformacje na tej stronie są przeznaczone dla profesjonalistów posiadających wiedzę medyczną. Potwierdzam, że jestem uprawniony do zapoznania się z materiałami o charakterze naukowym zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi w RP
Unfortunately, as you are not a health care professional we cannot provide you this information.
Pojawienie się dziecka to ogromna zmiana w życiu całej rodziny. Opieka nad niemowlęciem stanowi olbrzymie źródło radości, lecz także ogromne wyzwanie dla świeżo upieczonych rodziców. Choć na przyjęcie w domu nowego członka rodziny przygotowujemy się miesiącami, tak naprawdę zjawienie się noworodka jest prawdziwym sprawdzianem dla wszystkich domowników. Jednym z najtrudniejszych doświadczeń jest przejście przez okres, w którym u dziecka pojawiają się ataki kolki niemowlęcej. W obliczu rozdzierającego, niedającego się ukoić płaczu malucha rodzice często stają się całkowicie bezradni. Dla wielu z nich ten czas jest prawdziwym piekłem na ziemi. Jak przejść okres kolkowy i nie zwariować? Czy można w jakiś sposób zapobiec atakom kolki u noworodka? Na początek warto trochę poczytać o tej nieprzyjemnej dla wszystkich przypadłości.
Według definicji używanej w podręcznikach medycyny, kolka niemowlęca jest jednym z czynnościowych zaburzeń układu pokarmowego występujących najczęściej w pierwszym półroczu życia. To dolegliwość ze strony układu trawiennego polegająca na pojawianiu się nagłych, bolesnych skurczów jelit. Warto pamiętać, że kolka niemowlęca nie jest chorobą i nie zagraża życiu maleństwa: ból nie sygnalizuje w tym przypadku nieprawidłowości w budowie lub funkcjonowaniu organów ciała, lecz jedynie czasowe zaburzenie ich czynności. Kolki u małych dzieci są bardzo częstą dolegliwością – praktyka pediatryczna pokazuje, że pojawiają się u co drugiego niemowlęcia. Okres największego nasilenia objawów przypada zwykle na 4-6 tydzień życia, a dolegliwości ustępują około 3-4 miesiąca. Aby móc zdiagnozować kolkę u niemowlęcia od urodzenia do ukończenia czwartego miesiąca życia konieczne jest spełnienie trzech warunków: napady płaczu trwają minimum trzy godziny dziennie i pojawiają się trzy razy w tygodniu przez okres trzech tygodni. Poza występującymi objawami ze strony układu pokarmowego rozwój dziecka jest prawidłowy, nie występuje też gorączka. Przy rozpoznawaniu kolki lekarz musi wykluczyć inne powody płaczu, m.in. zapalenie ucha środkowego, infekcje układu moczowego, zaparcia czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Symptomy kolki u niemowlaka pojawiają się nagle i mogą trwać od kilku minut do kilku godzin. Przede wszystkim są to nawracające napady gwałtownego płaczu pojawiające się bez uchwytnej przyczyny. Płacz nasila się zwykle wieczorem i w nocy. Dziecko jest drażliwe, niespokojne i grymaśne. Charakterystycznym objawem jest podkurczanie nóżek, zaciskanie rączek, napinanie brzucha i prężenie całego ciała. Brzuszek maleństwa staje się twardy za przyczyną zgromadzonych gazów, których usuwanie odbywa się gwałtownie i głośno. Zwiększona ilość gazów jelitowych nie jest jednak przyczyną kolki, lecz symptomem, który z niej wynika (niespokojne, zanoszące się płaczem dziecko połyka duże ilości powietrza). Największe nasilenie objawów występuje zazwyczaj około szóstego tygodnia życia. Objawy zwykle po pewnym czasie ustępują samoistnie.
Choć dokładna etiologia tej przypadłości nie jest do końca znana, za najbardziej prawdopodobną przyczynę powstawania kolki u niemowląt i noworodków uznaje się niedojrzałość przewodu pokarmowego. Układ trawienny noworodka rozwija się jeszcze długo po jego narodzinach. Przewód pokarmowy nowonarodzonego dziecka jest jałowy, czyli pozbawiony bakterii niezbędnych w procesie wchłaniania i przyswajania składników odżywczych z pokarmu. Aby mikroflora jelit mogła się w pełni rozwinąć musi upłynąć trochę czasu. Podobnie jest z enzymami trawiennymi, np. wydzielaną przez trzustkę chymotrypsyną uczestniczącą w trawieniu białek czy wytwarzaną w błonie śluzowej jelit laktazą odpowiedzialną za rozkładanie laktozy. Istnieją również inne teorie na temat prawdopodobnych przyczyn kolki u niemowląt:
alergia na białko mleka krowiego spożywanego przez karmiącą matkę,
zbyt duża ilość powietrza połykana w trakcie ssania (pęcherzyki gazu przedostające się do przewodu trawiennego z pokarmem powodują wzdęcia i skurcze jelit),
niepokój dziecka spowodowany nadmierną ilością bodźców z otoczenia,
stres i przemęczenie rodziców (przede wszystkim matki).
Najważniejszą zasadą podczas kolki niemowlęcej jest nie wpadać w panikę. Co prawda zachowanie spokoju kiedy niemowlę żałośnie płacze jest bardzo trudne, jednak dla dobra maleństwa powinniśmy w pierwszej kolejności uspokoić własne emocje. Nastrój rodziców udziela się noworodkowi, dlatego nie zapewnimy dziecku pełnego spokoju dopóki sami będziemy kłębkiem nerwów. Próbując uciszyć płaczącego malucha weźmy go w ramiona i przytulmy. Pomocne może być delikatne kołysanie, przystawienie do piersi, noszenie na rękach czy przyłożenie niemowlęcia brzuchem do naszego brzucha. Dobrą metodą na kolkę dziecięcą jest położenie maleństwa na brzuchu i rozmasowanie mu pleców. W ten sposób ułatwimy dziecku usunięcie gazów i usprawnimy pracę jelit. Można wykonać też masaż antykolkowy: kładziemy noworodka na pleckach i masujemy mu brzuch okrężnymi ruchami zgodnymi ze wskazówkami zegara. Sposobem na kolkę, który stosowały już nasze babcie, jest położenie dziecku na brzuchu termofora lub rozgrzanej żelazkiem pieluchy. Dla rozluźnienia napiętych mięśni dobra będzie także kąpiel w wanience z ciepłą wodą.
Choć kolka niemowlęca przytrafia się przeszło 40% dzieci w pierwszych miesiącach życia, warto podjąć działania profilaktyczne mające na celu zredukowanie prawdopodobieństwa jej wystąpienia oraz złagodzenie symptomów. Wśród sposobów rekomendowanych przez lekarzy pediatrów znajdują się między innymi:
zadbanie o właściwą technikę karmienia: aby można było zmniejszyć ilość połykanego z pokarmem powietrza dziecko musi mocno przyssać się do piersi lub butelki,
używanie specjalnych smoczków i butelek antykolkowych,
karmienie niemowlęcia zaraz po przebudzeniu: starając się nie dopuścić do wybuchu płaczu przed przystawieniem do piersi czy butelki minimalizujemy ryzyko nałykania się przez dziecko powietrza,
noszenie dziecka na rękach po zakończeniu karmienia aż do chwili, gdy mu się odbije (tuż po jedzeniu nie kładziemy niemowlęcia na brzuszku!),
stały rytm dnia (drzemki, karmienie i spacery o stałych porach),
śpiewanie maluszkowi uspokajających piosenek i kołysanek przed snem,
ograniczenie ilości bodźców (zwłaszcza w porze wieczornej),
przestrzeganie przez matkę karmiącą odpowiedniej diety: ograniczenie produktów wzdymających (kalafior, kapusta), ciężkostrawnych i wysoko przetworzonych oraz zmniejszenie ilości spożywanego nabiału, zastąpienie produktów smażonych gotowanymi, duszonymi lub pieczonymi, jedzenie o stałych porach i unikanie przejadania się, włączenie do diety pieczywa razowego, kaszy, chudego mięsa, wody niegazowanej, rumianku, słabej herbaty, ziół (koperek, tymianek, bazylia, natka pietruszki), jabłek, gruszek, marchewki, buraków, cukinii, selera i dyni,
zapewnienie dziecku poczucia bliskości i bezpieczeństwa,
dbanie o własną kondycję psychiczną i odpoczynek: rodzice mogą np. zajmować się dzieckiem na zmianę, by w tym czasie drugie miało okazję odprężyć się i zrelaksować.
