TInformacje na tej stronie są przeznaczone dla profesjonalistów posiadających wiedzę medyczną. Potwierdzam, że jestem uprawniony do zapoznania się z materiałami o charakterze naukowym zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi w RP
Unfortunately, as you are not a health care professional we cannot provide you this information.
Zaparcia u małych dzieci są problemem często występującym. Trudno znaleźć dziecko, które nigdy nie miałoby kłopotu z wypróżnianiem się. Skąd biorą się zaparcia? Jak radzić sobie z zatwardzeniem u małego dziecka? Oto poradnik, z którym powinni zapoznać się wszyscy rodzice.
Czym są zaparcia? Lekarze diagnozują ten problem, gdy wypróżnienie występuje zbyt rzadko lub jest problematyczne, wymaga dużo wysiłku i wiąże się z bólem lub dyskomfortem. Z zaparciami zetknął się chyba każdy z nas, wśród dorosłych częściej z problemem tym zmagają się kobiety. Jednak z największą częstotliwością problem zaparć pojawia się u dzieci.
O zaparciach możemy mówić, gdy rytm wypróżnień zaczyna odbiegać od typowego, do tego pojawia się uczucie parcia, ciężkości w brzuchu, często dolegliwości bólowe, dochodzi też do tego uczucie osłabienia i apatii. U dzieci są jednak konkretne wskaźniki, które pediatra bierze pod uwagę, diagnozując zaparcia. I tak u niemowląt o zaparciach mówimy nawet w sytuacji, gdy dziecko wypróżnia się regularnie, jednak z trudem, a stolec jest zbity i twardy, o nieprzyjemnym zapachu. U niemowląt o zaparciach mówimy, gdy liczba wypróżnień jest mniejsza niż dwa tygodniowo. Zdarza się też, że dziecko nie może się wypróżnić, jednak znajdujemy na pieluszce czy majtkach ślady kału – o tym też należy powiedzieć lekarzowi.
Szacuje się, że jedynie pięć procent uporczywych zaparć ma podłoże organiczne, to znaczy związane jest z różnego typu chorobami wewnętrznymi. W większości przypadków uwarunkowania są natury czynnościowej. U dzieci często problemem są więc tak zwane zaparcia nawykowe, gdy dziecko świadomie powstrzymuje się od wypróżnienia lub czuje nieuświadomiony, ale silny lek przed tą czynnością. Od strony fizjologicznej wszystko jest wówczas w porządku, jednak dziecko nie jest w stanie oddać stolca.
Jakie są przyczyny tych zaburzeń? W przypadku zaparć natury organicznej mogą to być choroby układu pokarmowego, ale też na przykład niedoczynność tarczycy czy celiakia albo alergia. Sporadyczne zaparcia mogą być reakcją układu pokarmowego na nieodpowiednią dietę, na przykład spożycie zbyt dużej ilości słodyczy. Zaparcia nawykowe mają inne podłoże: mogą być reakcją na stresujące czynniki w życiu dziecka na przykład konflikty w domu, pojawienie się młodszego rodzeństwa, rozstanie rodziców. Zdarza się też, że dziecko w chorobie dozna bólu przy wypróżnieniu, co powoduje silną blokadę i strach przed kolejnymi tego typu doznaniami, a w efekcie – zaparcia nawykowe. U wielu dzieci zaparcia nawykowe są konsekwencją przedwczesnego i źle przeprowadzonego treningu czystości: sadzanie siłą na nocniku, krzyk, karanie, zawstydzanie i presja mogą spowodować, że dziecko będzie kojarzyło czynności fizjologiczne z czymś nieprzyjemnym i będzie się od nich powstrzymywało.
W przypadku zaparć u małych dzieci mamy duży wybór domowych sposobów, które przyniosą maluchowi ulgę i pomogą się wypróżnić. Jeśli zaparcia pojawiają się często, to sygnał, że warto przyjrzeć się diecie dziecka. Możliwe, że jest w niej za dużo przetworzonej żywności i słodyczy oraz produktów o działaniu zatwardzającym. A takie działanie mają choćby lubiane przez dzieci banany czy biały ryż. Aby zminimalizować problem z wypróżnianiem się, warto wprowadzić do diety dziecka więcej błonnika. Jego źródłem jest pełnoziarniste pieczywo i inne pełnoziarniste produkty, kasze, ale też surowe warzywa. Opcjonalnie możemy tez dodawać otręby do jogurtu podawanego jako przekąska.
Bardzo ważne jest też, aby dziecko dużo piło – gdy nawodnienie organizmu jest za małe, stolec jest twardy i suchy, co może powodować dyskomfort przy wypróżnianiu i dziecko będzie unikało tej czynności. Przy nawracających zaparciach dobrze jest wprowadzić nawyk rozpoczynania dnia od wypicia szklanki ciepłej wody. Regularne picie przez cały dzień pomoże rozluźnić stolec i poprawi perystaltykę jelit.
Gdy dziecko ma kłopoty z wypróżnieniem się i narzeka na bol brzucha, ulgę przyniosą mu też ciepłe okłady w tej części ciała i delikatny masaż.
Naturalne napary mogą złagodzić dolegliwości, przynieść dziecku ukojenie i ułatwić wypróżnienia. Przy zaparciach i bólach brzucha oraz problemem np. z nadmiernym oddawaniem gazów bardzo dobrze sprawdza się napar z kopru włoskiego. Można też podawać melisę, która działa rozluźniająco oraz rumianek czy miętę. Trzeba jednak pamiętać, że zioła nie są obojętne dla zdrowia, dlatego ostrożnie je dozujemy małym dzieciom i konsultujemy podawanie naparów z pediatrą.
U rocznego dziecka zaparcia zwykle związane są z niedojrzałością układu pokarmowego. Maluch, który dopiero od pól roku ma rozszerzaną dietę, nadal jeszcze jest na początku swojej przygody z „dorosłym” jedzeniem. Zaparcia mogą więc wystąpić, gdy dziecko zje coś ciężkostrawnego lub gdy w jego diecie jest za dużo produktów o działaniu zatwardzającym, na przykład bananów, marchewki, ryżu czy białego pieczywa. Zdarza się też, że dzieci za mało piją. W większości przypadków na zaparcia u rocznego dziecka pomaga zmiana diety.
Warto tez włączyć do niej produkty, które ułatwiają wypróżnienie. Hitem są suszone śliwki: możemy serwować je w postaci zblendowanego musu, także z dodatkiem jabłek, dodawać do owsianki czy jaglanki lub ugotować z nich kompot. W rozluźnieniu stolca pomogą tez inne bakalie, przede wszystkim rodzynki oraz daktyle.
Jeśli zaparcia pojawiają się często, możemy też omówić z pediatrą kwestię suplementacji probiotyków – wzmocnienie flory bakteryjnej w jelitach pomaga w wyregulowaniu pracy układu pokarmowego.
U dwulatków ciąż jeszcze pojawiają się zaparcia związane z niedojrzałością układu pokarmowego czy reakcjami alergicznymi, jednak zdecydowanie częściej mamy do czynienia z zparciami nawykowymi, to jest z sytuacją, gdy dziecko unika wypróżnienia lub próbuje je wstrzymywać. W takiej sytuacji nadal warto dbać o dietę, która sprzyja rozluźnieniu stolca, bo każdy dyskomfort przy wypróżnianiu pogłębia problem. Warto tez pamiętać, że nie każdy dwulatek jest gotów na pożegnanie z pieluchą – i choć dziadkowie często naciskają, by już prowadzić trening czystości, bo „kiedyś nie było dwulatków w pieluchach”, lepiej nie przyspieszać tego procesu, jeśli dziecko wykazuje niechęć do nocnika i zdjęcia pieluchy.
W przypadku zaparć u dwulatków warto też oswajać temat potrzeb fizjologicznych. Książeczki czy wprowadzenie tego motywu w zabawie ułatwią dziecku zapanowanie nad ta sferą życia. W przypadku uporczywych zaparć u dwulatka należy się skonsultować z pediatrą, możliwe, że koniczne będzie podanie leków przeczyszczających.
W przypadku trzylatków zaparcia, jeśli nie są związane z konkretną chorobą lub chwilową niestrawnością, to niemal zawsze zaparcia nawykowe. Dzieci mogą tak reagować na trudne emocje, z którymi sobie nie radzą. Zdarza się też, że zaparcia nawykowe u trzylatka pojawiają się po infekcji wirusowej, której towarzyszyła biegunka – podczas biegunki wypróżnienie może być bolesne, towarzyszy mu pieczenie odbytu, co może wywołać u dziecka silną blokadę.
Jak radzić sobie z zaparciami u trzylatka? Pediatra może przepisać czopki, które działają przeczyszczająco, lub saszetki, które regulują pracę układu pokarmowego. W przypadku silnych zaparć nawykowych konieczny może też być kontakt z psychologiem i terapia pod jego kierunkiem.
U trzylatków oczywiście warto też stosować wszystkie opisane wyżej domowe sposoby na zaparcia. Każda z tych metod może ułatwić maluchowi uporanie się z problemem.
