Jakie są objawy odwodnienia u niemowlaka?

Odwodnienie u niemowląt to stan bardzo niebezpieczny dla ich zdrowia, a nawet życia. Jakie mogą być przyczyny odwodnienia? Jak sprawdzić, czy niemowlę jest odwodnione?

Czym jest odwodnienie? Definiujemy je jako spadek poziomu wody w organizmie poniżej poziomu, jaki jest niezbędny do jego właściwego funkcjonowania. Pierwsze objawy odwodnienia pojawiają się już przy utracie wody na poziomie 2 procent masy ciała, przy utracie od 2 do 4 procent są coraz poważniejsze. Ubytek wody na poziomie 15% masy ciała prowadzi do zgonu. U osoby dorosłej do odwodnienia dochodzi w ciągu kilku dni bez przyjmowania wody – maksymalnie bez picia dorosły człowiek może wytrzymać nie więcej niż sześć – siedem dni. Odwodnienie jest szczególnie niebezpieczne w przypadku osób starszych oraz małych dzieci.

Dlatego bardzo ważne jest, żeby znać objawy odwodnienia u niemowlaka i wiedzieć, jak reagować, gdy się pojawią.

Dlaczego odwodnienie u niemowlaka jest zdecydowanie bardziej niebezpieczne dla zdrowia niż u osoby dorosłej? W przypadku niemowląt woda stanowi wyższy procent ogólnej masy ciała niż u dorosłych; ich organizmy są wiec bardziej „uwodnione”. Jakiego rzędu są to różnice? Woda ustrojowa stanowi od 65 do nawet 80 procent masy ciała niemowlęcia – zależy to od jego budowy. W przypadku dorosłych to w zależności od płci i budowy ciała od 45 do 65 procent masy ciała. Jakie są tego konsekwencje? Utrata takiej samej ilości wody przez niemowlę oznacza zdecydowanie wyższy procent masy ciała, szybciej więc pojawiają się oznaki odwodnienia. U niemowlaka już w ciągu jednego dnia może dojść do poważnych problemów zdrowotnych. Dodatkowo nerki niemowlęcia nie są jeszcze w pełni dojrzałe, co sprawia, że nie potrafią one przejść w „tryb oszczędzania wody” polegający na zagęszczaniu moczu, by powstrzymać odwodnienie organizmu. Dodatkowym czynnikiem, który może pogłębić problem jest fakt, że niemowlę nie może samodzielnie zaspokoić pragnienia – jest w tej kwestii zależne od rodziców i ich wiedzy na temat tego, ile powinno pić dziecko oraz wrażliwości na sygnalizowanie przez dziecko pragnienia.

Odwodnienie u niemowlaka: objawy, które trzeba znać

Mało który rodzic wie, jak wygląda odwodnione niemowlę, dlatego prawidłowe rozpoznanie tego stanu nie jest proste. Szczególnie, że niektóre objawy mogą mieć też inne przyczyny. Naszą czujność powinny jednak obudzić następujące kwestie:

• Wysuszona śluzówka, wargi, język, dodatkowo dziecko sygnalizuje wzmożone pragnienie, „szuka” piersi – lekko odwodniony niemowlak nie ma jeszcze poważniejszych objawów. Zwykle powyższe pojawiają się przy utracie wody o wartości około jednego procenta masy ciała dziecka. W przypadku dzieci karmionych piersią może to objawiać się potrzebą częstego, ale krótkiego ssania. W ten sposób dziecko pobiera lżejszy, bardziej wodnisty pokarm, który lepiej gasi pragnienie i nawadnia organizm, niż mleko, jakie pojawia się po dłuższym ssaniu piersi.

• Sucha pieluszka – brak oddawania moczu to ważny symptom wskazujący na odwodnienie. Zmniejszona ilość moczu zawsze jest niepokojącym objawem. Co to znaczy „zmniejszona”? Od 8 doby życia do końca 6 tygodnia życia dziecko powinno moczyć od sześciu do ośmiu pieluszek na dobę, natomiast powyżej 6 tygodnia życia – co najmniej pięć pieluszek. Oczywiście drobne odchylenia od tej normy są czymś zwyczajnym, jeśli jednak przez wiele godzin pielucha pozostaje sucha, dziecko może być odwodnione.

• Mocz o ciemniejszej barwie niż zwykle – częściej pojawia się u nieco starszych niemowląt.

• Pogorszony nastrój, dziecko jest apatyczne, osłabione, marudne – objawy odwodnienia niemowlaka mogą być łatwo pomylone z symptomami innych dolegliwości, dlatego gdy zaobserwujemy je u dziecko, warto przyjrzeć się, czy nie występują inne z opisanych tu problemów.

• Wiotka skóra o obniżonym napięciu – możemy to sprawdzić, biorąc skórę dziecka w dwa palce i lekko ją unosząc – jeśli nie wraca od razu na miejsce, możemy przypuszczać, że dziecko jest odwodnione.

• Wiotkość całego ciała i osłabienie

• Zapadnięte ciemiączko i oczy. To właśnie sprawdzanie ciemiączka zwykle zaleca się rodzicom, którzy zastanawiają się, po czym poznać, że niemowlę jest odwodnione. Ciemiączko na czubku głowy twardnieje najpóźniej, bo dopiero po siódmym miesiącu życia, przy czym górna granica normy to 19 miesięcy. Wcześniej mamy do czynienia z wyraźnie miękkim miejscem pokrytym grubą błoną. Nie wolno go naciskać. Zatem jak rozpoznać odwodnienie u niemowlaka, by nie zrobić mu krzywdy? Zapadnięte ciemiączko jest wyraźnie wklęsłe. Jeśli dziecko ma w tym miejscu dużo włosów, możemy bardzo delikatnie pogładzić tę okolicę palcem – zapadnięcie jest wyraźnie wyczuwalne.

• Płacz bez łez także może sugerować odwodnienie. Objawy u niemowląt w tym przypadku mogą jednak okazać się mylne – zdarza się, że suchy płacz występuje u dziecka bez związku z problemami zdrowotnymi. Dlatego warto traktować to jako wskazówkę dodatkową, szczególnie gdy występują inne z wymienionych wyżej symptomów niedoboru płynów w organizmie dziecka.

Te objawy powinien znać każdy rodzic i każdy, kto ma pod opieką niemowlę. Odwodnienie u tak małego dziecka postępuje bowiem bardzo szybko, więc przeoczenie jego symptomów może być tragiczne w skutkach.

Odwodnienie niemowlaka: jak rozpoznać i kiedy się go spodziewać?

Oczywiście nie ma sensu każdego dnia wypatrywać symptomów odwodnienia u swojego dziecka. Zdrowe niemowlę, prawidłowo karmione nie będzie miało problemów z poziomem nawodnienia organizmu. Kiedy zatem może wystąpić odwodnienie niemowlaka? Objawy mogą się pojawić w szczególnie upalne dni. Podczas wysokich temperatur należy pamiętać, by nie wychodzić z dzieckiem z domu i nie narażać go na ich działanie.

Bardzo ryzykownym momentem są też różnego rodzaju infekcje oraz choroby układu trawiennego, szczególnie te, w których pojawia się biegunka oraz wymioty. To właśnie przy dolegliwościach układu trawiennego najczęściej zdarza się odwodnione niemowlę. Objawy towarzyszące biegunce i wymiotom u małego dziecka postępują bardzo szybko, dlatego niezbędna jest jak najszybsza reakcja.

Odwodnienie u niemowlaka: jak rozpoznać i co robić?

Znamy już objawy odwodnienia u niemowląt. Jak postępować, gdy je odnotujemy? Przede wszystkim należy jak najczęściej poić dziecko. W przypadku dzieci poniżej szóstego miesiąca życia, czyli przed etapem rozszerzania diety zasadniczo nie podajemy innych napojów niż mleko. Należy jednak pamiętać, że podanie leków nie jest elementem rozszerzania diety – w aptekach znajdziemy elektrolity dedykowane dla dzieci już od pierwszych dni życia. Uwaga: najlepiej jest wybierać preparaty bezsmakowe, są one bardziej uniwersalne i jest mniejsze ryzyko, że dziecko nie będzie chciało wypić podanego preparatu. Czym są elektrolity? Są to mieszanki, które po rozpuszczeniu w wodzie tworzą płyn nawadniający i uzupełniający utracone składniki mineralne. Elektrolity nawadniają znacznie skuteczniej niż woda.

W przypadku dziecka karmionego piersią należy malucha przystawiać jak najczęściej – w pierwszej fazie karmienia mleko jest rzadsze i bardzo dobrze uzupełnia utraconą wodę. Należy jednak pamiętać, że jeśli dziecko ma gwałtowne wymioty i odmawia picia konieczny jest jak najszybszy kontakt z lekarzem. Zwykle w takich sytuacjach niezbędna jest hospitalizacja, by przy wykorzystaniu kroplówek jak najszybciej nawodnić dziecko.