Zatwardzenia u niemowlaka - co musisz wiedzieć

Problemy z wypróżnianiem to bardzo uciążliwa dolegliwość. Kłopoty żołądkowo-jelitowe mogą przytrafić się w każdym wieku: dotyczą zarówno osób dorosłych, jak i małych dzieci. Zatwardzenie może być nie tylko nieprzyjemne, lecz w niektórych przypadkach także niebezpieczne. Szczególnym powodem do zmartwień bywają zaparcia u niemowląt. Niedoświadczeni rodzice często są mocno zaniepokojeni, gdy dziecko nie załatwia swoich potrzeb fizjologicznych regularnie. Statystyki pokazują, że jedno na troje dzieci w okresie niemowlęcym zmaga się z zaparciami. Z naszego artykułu dowiesz się, czym może być spowodowane zatwardzenie u niemowlaka oraz poznasz domowe sposoby pozwalające skutecznie pozbyć się tego przykrego problemu.

Zatwardzenie u niemowlaka – definicja 

Zgodnie z definicją, zaparcie u niemowlaka można podejrzewać wtedy, gdy dziecko mniej niż 3 razy w tygodniu oddaje twarde, zbite stolce, a wypróżnianie sprawia mu wyraźny dyskomfort. W tym miejscu pojawia się zwykle pytanie, z jaką częstotliwością niemowlak powinien robić kupkę. Większość pediatrów jest zdania, że jednoznaczna odpowiedź na nie nie istnieje, ponieważ wiele zależy po prostu od sposobu karmienia. Maluchy pijące mleko mamy wypróżniają się zwykle znacznie częściej niż dzieci karmione mieszanką mleczną – tym pierwszym zdarza się zabrudzić pieluszkę nawet 10-12 razy dziennie, podczas gdy drugie mogą robić jedynie kilka kupek w tygodniu. Są także sytuacje, gdy do wypróżnień dochodzi rzadziej. Dlatego gdy mówimy o zaparciach nie skupiamy się jedynie na częstotliwości oddawania stolca, lecz także na jego konsystencji oraz zachowaniu dziecka podczas załatwiania swojej potrzeby. 

Czy dzieci karmione piersią miewają zatwardzenia?

Zaparcia, podobnie jak inne problemy żołądkowo-jelitowe, mogą wystąpić zarówno u dzieci karmionych mlekiem mamy, jak i maluchów pijących mieszanki modyfikowane. Statystycznie najwięcej kłopotów z wypróżnianiem miewają dzieci karmione mlekiem sztucznym. W przypadku bobasów przystawianych do piersi takie dolegliwości zdarzają się znacznie rzadziej – można nawet powiedzieć, że są to przypadki raczej marginalne. Dzieje się tak dlatego, że pokarm mamy jest zwykle bardzo dobrze tolerowany przez organizm maleństwa. Problem zaparć u dzieci karmionych naturalnie pojawia się zazwyczaj wtedy, gdy jadłospis bobasa zostaje rozszerzony o pierwsze produkty niemleczne – szczególnie kłopotliwe bywają np. rośliny strączkowe.

Zatwardzenia u niemowląt – przyczyny

Za główną przyczynę zatwardzeń u niemowlaków uznaje się niewłaściwą dietę. U dzieci pijących mieszanki modyfikowane może to być związane z niewystarczającą ilością błonnika, substancji pełniącej ważną rolę w prawidłowym przebiegu procesów trawienia i wchłaniania pokarmu oraz w prewencji wielu groźnych chorób (m.in. miażdżycy, otyłości czy nowotworów). Choć błonnik przechodzi przez układ pokarmowy człowieka w postaci niezmienionej, jest on niezbędny, by organizm mógł prawidłowo pełnić swoje funkcje. Czynnikiem sprzyjającym pojawianiu się problemów z wypróżnianiem u niemowląt może być także niedostateczne nawodnienie organizmu. Warto więc pamiętać o regularnym dopajaniu maleństwa i częstym przystawianiu go do piersi – zwłaszcza wtedy, gdy na zewnątrz panują wysokie temperatury. 

Objawy zatwardzenia u niemowlaka

Jak wspomnieliśmy, w przypadku niemowlaków najważniejsza jest nie tyle częstotliwość wypróżnień, co konsystencja stolca i wysiłek dziecka podczas robienia kupy. Ponieważ malec nie jest w stanie zakomunikować nam słownie, że coś mu dolega, wyraża to w sposób niewerbalny. Problemy żołądkowe można rozpoznać po tym, jak niemowlak zachowuje się podczas robienia kupki. Jeśli przychodzi mu to z dużym wysiłkiem i jest on w trakcie wypróżniania płaczliwy i rozdrażniony, możemy podejrzewać, że czynność ta sprawia mu ból. Innym symptomem mogącym wskazywać na kłopot z oddaniem stolca może być napięty, nabrzmiały brzuszek i prężenie ciałka do tyłu. Czasami zatwardzeniom u niemowlaków towarzyszą także wzdęcia i głośne oddawanie gazów. Krótkotrwałe zaparcia absolutnie nie powinny stanowić powodu do niepokoju. Układ pokarmowy kilkumiesięcznego maluszka dopiero uczy się prawidłowo spełniać swoje funkcje, dlatego problemy brzuszkowe w tym okresie mogą pojawiać się dosyć często. Objawami, które mogą wskazywać na poważniejsze dolegliwości, mogą być jednak utrata apetytu, zatrzymanie wzrostu lub zmniejszenie masy ciała. W takiej sytuacji należy jak najszybciej zasięgnąć porady lekarza pediatry. Czasami zatwardzenie u niemowlęcia może być wywołane alergią pokarmową, np. nietolerancją któregoś ze składników z jadłospisu karmiącej mamy. W rzadszych przypadkach zaparcie może pojawić się na skutek zaburzeń mikroflory jelitowej. 

Co na zatwardzenie u niemowląt?

Ponieważ najczęstszą przyczyną zatwardzeń u niemowlaków jest nieprawidłowa dieta, w pierwszej kolejności należy zmienić jadłospis karmiącej mamy. Warto wyeliminować z diety produkty o właściwościach uczulających i zastąpić je żywnością bogatą w błonnik (np. pieczywem razowym, kaszami, otrębami, świeżymi warzywami i owocami). Można spróbować podawać dziecku papkę z jabłka oraz dawać mu do picia sok marchwiowy, jabłkowy lub gruszkowy. Jeżeli niemowlak przyjmuje już pokarmy stałe, z jego diety należy usunąć wszelkie produkty wzdymające i zapierające. Samo karmienie powinno odbywać się w spokojnej atmosferze, bez nerwów i pośpiechu. Jeśli problem zatwardzeń nawraca i pojawia się regularnie, należy zasięgnąć porady lekarskiej. Nieleczone zaparcia mogą prowadzić do rozwoju poważnych schorzeń jelita grubego, dlatego w żadnym wypadku nie należy ich bagatelizować. Długotrwałe zatwardzenia mogą sprzyjać pojawianiu się stanów zapalnych w końcowym odcinku jelita grubego, a w skrajnych przypadkach nawet do wystąpienia hemoroidów.

Zatwardzenie u niemowlaka – domowe sposoby

Gdy widzimy, że nasze maleństwo cierpi, możemy postarać się ulżyć jego problemowi wykonując delikatny masaż brzuszka. W tym celu przykładamy dłoń do brzuszka i powoli przesuwany nią zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Taki masaż można przeprowadzać kilka razy dziennie. Jeśli nie dostaliśmy wyraźnego zalecenia od lekarza, niemowlakowi nie podajemy leków przeczyszczających – takie środki mogłyby tylko zaszkodzić delikatnej florze jelitowej maluszka. Zamiast tego lepiej zastosować preparaty wzbogacające mikroflorę jelit, przede wszystkim probiotyki zawierające dobroczynne bakterie Lactobacillus reuteri. Żywe kultury bakterii z preparatów probiotycznych wspomagają odbudowę i regenerację osłabionej mikrobioty, a tym samym przywracają pełną sprawność układów pokarmowego i wydalniczego.