Informacje zawarte w tej części witryny internetowej są przeznaczone wyłącznie dla pracowników służby zdrowia. Niniejszym potwierdzam, że jestem profesjonalistą.
Niestety, ponieważ nie jesteś pracownikiem służby zdrowia, nie możemy udzielić Ci tych informacji.
Problemy z wypróżnianiem to bardzo uciążliwa dolegliwość. Kłopoty żołądkowo-jelitowe mogą przytrafić się w każdym wieku: dotyczą zarówno osób dorosłych, jak i małych dzieci.
Zatwardzenie może być nie tylko nieprzyjemne, lecz w niektórych przypadkach także niebezpieczne. Szczególnym powodem do zmartwień bywają zaparcia u niemowląt i noworodków.
Niedoświadczeni rodzice często są mocno zaniepokojeni, gdy dziecko nie załatwia swoich potrzeb fizjologicznych regularnie. Statystyki pokazują, że jedno na troje dzieci w okresie niemowlęcym zmaga się z zaparciami. Z naszego artykułu dowiesz się, czym może być spowodowane zatwardzenie u niemowlaka oraz poznasz domowe sposoby pozwalające skutecznie pozbyć się tego przykrego problemu.
Zgodnie z definicją, zaparcie u niemowlaka można podejrzewać wtedy, gdy dziecko mniej niż 3 razy w tygodniu oddaje twarde, zbite stolce, a wypróżnianie sprawia mu wyraźny dyskomfort.
O zaparciach mówimy w przypadku długotrwałego braku wypróżnień. U noworodków jednak to nie częstotliwość oddawania stolca ma największe znaczenie, a jego wygląd. Jeśli stolec jest zbity, suchy i twardy, a nie papkowaty i miękki, jak powinno to wyglądać na początku życia dziecka, mamy do czynienia z zatwardzeniem.
Noworodek cierpiący na zaparcia może więc wypróżniać się codziennie (choć zdarza się oddawanie stolca co dwa – trzy dni), ale widać, że jest to czynność trudna, bolesna, dziecko pręży się, płacze, a wydalany stolec jest twardy i zbity. Sytuacja jest więc bardzo niekomfortowa zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców, którzy nie wiedzą, jak wesprzeć maluszka i ukoić jego płacz.
W tym miejscu pojawia się zwykle pytanie, z jaką częstotliwością niemowlak powinien robić kupkę. Większość pediatrów jest zdania, że jednoznaczna odpowiedź na nie nie istnieje, ponieważ wiele zależy po prostu od sposobu karmienia.
Maluchy pijące mleko mamy wypróżniają się zwykle znacznie częściej niż dzieci karmione mieszanką mleczną – tym pierwszym zdarza się zabrudzić pieluszkę nawet 10-12 razy dziennie, podczas gdy drugie mogą robić jedynie kilka kupek w tygodniu. Są także sytuacje, gdy do wypróżnień dochodzi rzadziej.
Dlatego gdy mówimy o zaparciach nie skupiamy się jedynie na częstotliwości oddawania stolca, lecz także na jego konsystencji oraz zachowaniu dziecka podczas załatwiania swojej potrzeby.
Zaparcia, podobnie jak inne problemy żołądkowo-jelitowe, mogą wystąpić zarówno u dzieci karmionych mlekiem mamy, jak i maluchów pijących mieszanki modyfikowane. Statystycznie najwięcej kłopotów z wypróżnianiem miewają dzieci karmione mlekiem sztucznym.
W przypadku bobasów przystawianych do piersi takie dolegliwości zdarzają się znacznie rzadziej – można nawet powiedzieć, że są to przypadki raczej marginalne. Dzieje się tak dlatego, że pokarm mamy jest zwykle bardzo dobrze tolerowany przez organizm maleństwa. Problem zaparć u dzieci karmionych naturalnie pojawia się zazwyczaj wtedy, gdy jadłospis bobasa zostaje rozszerzony o pierwsze produkty niemleczne – szczególnie kłopotliwe bywają np. rośliny strączkowe.
Noworodki karmione mlekiem modyfikowanym to zdecydowana większość wszystkich dzieci, które w pierwszym miesiącu życia cierpią na zatwardzenie. Dlaczego tak się dzieje? Nawet najlepsza mieszanka nie jest identyczna pod względem składu z mlekiem matki, nie jest więc w pełni kompatybilna z niedojrzałym jeszcze układem pokarmowym dziecka.
Może się więc zdarzyć, że będziemy musieli przetestować różne mieszanki, zanim znajdziemy tę idealną, którą nasze dziecko będzie dobrze trawić. Problemy z zaparciami i zatwardzeniem u noworodków karmionych mlekiem modyfikowanym mogą być też wynikiem nieprawidłowego przygotowania mleka, a także źle dobranej butelki, co utrudnia prawidłowe ssanie.
Dzieci karmione piersią bardzo rzadko mają problem z zatwardzeniem. Zaparcia w takiej sytuacji mogą być związane z chorobą Hirschsprung – jest to choroba wrodzona, która polega na braku zakończeń nerwowych w końcowym odcinku jelita grubego, niekiedy wręcz w samej odbytnicy, co utrudnia drożność jelit, a w konsekwencji powoduje przewlekłe zaparcia już od pierwszych dni życia. Dlatego zatwardzenie u noworodków karmionych piersią wymaga pilnej konsultacji z pediatrą.
Oczywiście przyczyny mogą – i często są – inne. Zatwardzenie może pojawić się, gdy dziecko je zbyt mało – należy pamiętać, że mleko to nie tylko pokarm, ale też płyn gwarantujący odpowiednie nawodnienie organizmu. Gdy nawodnienie jest zbyt niskie, stolec może być suchy i trudny do wydalenia.
W takiej sytuacji warto skonsultować się z położną laktacyjną lub certyfikowaną doradczynią laktacyjną, by skontrolowała, czy dziecko prawidłowo chwyta brodawkę i odpowiednio ssie – im wcześniej to zrobimy, tym, szybciej skorygujemy ewentualne błędy i problem się rozwiąże.
Zatwardzenie może być też efektem alergii czy nietolerancji pokarmowej – wówczas pod okiem lekarza zastosowana jest dieta eliminacyjna u matki. Jednocześnie należy pamiętać, że zgodnie z obecnymi zaleceniami, nie istnieje „dieta matki karmiącej" – karmiąc piersią, kobieta może jeść w zasadzie wszystko i w większości przypadków nie ma żadnej negatywnej reakcji ze strony organizmu niemowlęcia.
Za główną przyczynę zatwardzeń u niemowlaków uznaje się niewłaściwą dietę. U dzieci pijących mieszanki modyfikowane może to być związane z niewystarczającą ilością błonnika, substancji pełniącej ważną rolę w prawidłowym przebiegu procesów trawienia i wchłaniania pokarmu oraz w prewencji wielu groźnych chorób (m.in. miażdżycy, otyłości czy nowotworów).
Choć błonnik przechodzi przez układ pokarmowy człowieka w postaci niezmienionej, jest on niezbędny, by organizm mógł prawidłowo pełnić swoje funkcje.
Czynnikiem sprzyjającym pojawianiu się problemów z wypróżnianiem u niemowląt może być także niedostateczne nawodnienie organizmu. Warto więc pamiętać o regularnym dopajaniu maleństwa i częstym przystawianiu go do piersi – zwłaszcza wtedy, gdy na zewnątrz panują wysokie temperatury.
Czasami zatwardzenie u niemowlęcia może być wywołane alergią pokarmową, np. nietolerancją któregoś ze składników z jadłospisu karmiącej mamy. W rzadszych przypadkach zaparcie może pojawić się na skutek zaburzeń mikroflory jelitowej.
Jak wspomnieliśmy, w przypadku niemowlaków najważniejsza jest nie tyle częstotliwość wypróżnień, co konsystencja stolca i wysiłek dziecka podczas robienia kupy. Ponieważ malec nie jest w stanie zakomunikować nam słownie, że coś mu dolega, wyraża to w sposób niewerbalny.
Problemy żołądkowe można rozpoznać po tym, jak niemowlak zachowuje się podczas robienia kupki:
Krótkotrwałe zaparcia absolutnie nie powinny stanowić powodu do niepokoju. Układ pokarmowy kilkumiesięcznego maluszka dopiero uczy się prawidłowo spełniać swoje funkcje, dlatego problemy brzuszkowe w tym okresie mogą pojawiać się dosyć często.
Objawami, które mogą wskazywać na poważniejsze dolegliwości, mogą być jednak utrata apetytu, zatrzymanie wzrostu lub zmniejszenie masy ciała. W takiej sytuacji należy jak najszybciej zasięgnąć porady lekarza pediatry.
Tak małemu dziecku nie podajemy bez porozumienia z lekarzem żadnych preparatów przeczyszczających! Nie należy też sugerować się podpowiedziami dziadków, którzy sugerują, by napoić dziecko wodą, wodą z glukozą czy herbatką z koperku albo rumianku. Podanie jakiegokolwiek innego produktu niż mleko matki czy mleko modyfikowane uważane jest za rozszerzanie diety, a na to przyjdzie czas, gdy maluszek ukończy sześć miesięcy.
Gdy widzimy, że nasze maleństwo cierpi, możemy postarać się ulżyć jego problemowi wykonując delikatny masaż brzuszka. W tym celu przykładamy dłoń do brzuszka i powoli przesuwany nią zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Taki masaż można przeprowadzać kilka razy dziennie.
Uwaga: jeśli dziecko reaguje na masaż płaczem i wyginaniem się, należy go przerwać.
W wypróżnieniu może też pomóc:
W przypadku dzieci karmionych piersią najskuteczniejszą metodą na zatwardzenie jest zwiększenie częstotliwości przystawiania dziecka do piersi. To ważne, by prawidłowo nawodnić organizm dziecka i doprowadzić do rozluźnienia stolca.
To szczególnie istotne, bo w pierwszej fazie ssania mleko jest bardziej wodniste i służy raczej do zaspokojenia pragnienia niż najedzenia się. Dlatego częste przystawianie na krócej skuteczniej nawadnia niż rzadsze, ale zdecydowanie dłuższe sesje noworodka przy piersi.
Ponieważ najczęstszą przyczyną zatwardzeń u niemowlaków karmionych mlekiem modyfikowanym jest nieprawidłowa dieta, warto rozważyć zmianę mieszanki na inną, lepiej tolerowaną przez dziecko.
Czasem problem może też leżeć w sposobie przygotowania mieszanki lub w użyciu nieodpowiedniej butelki. Warto skonsultować te kwestie z pediatrą.
Jeśli domowe metody nie przynoszą ulgi, należy koniecznie skonsultować się z lekarzem. Przedłużające się zaparcia mogą mieć negatywne konsekwencje dla zdrowia dziecka.
Jeśli nie dostaliśmy wyraźnego zalecenia od lekarza, niemowlakowi nie podajemy leków przeczyszczających – takie środki mogłyby tylko zaszkodzić delikatnej florze jelitowej maluszka.
Samodzielnie nie podajemy noworodkowi żadnych leków ani suplementów diety, zdarza się jednak, że przy uporczywych lub przewlekłych zaparciach lekarz zaleci wsparcie farmakologiczne. Zazwyczaj przepisywane są preparaty z laktulozą.
Zamiast leków przeczyszczających lepiej zastosować preparaty wzbogacające mikroflorę jelit, przede wszystkim probiotyki zawierające dobroczynne bakterie Lactobacillus reuteri. Żywe kultury bakterii z preparatów probiotycznych wspomagają odbudowę i regenerację osłabionej mikrobioty, a tym samym przywracają pełną sprawność układów pokarmowego i wydalniczego.
Gdy zauważymy, że nasze maleństwo cierpi, możemy postarać się ulżyć jego problemowi wprowadzając zmiany w diecie:
Samo karmienie powinno odbywać się w spokojnej atmosferze, bez nerwów i pośpiechu.
Jeśli problem zatwardzeń nawraca i pojawia się regularnie, należy zasięgnąć porady lekarskiej. Nieleczone zaparcia mogą prowadzić do rozwoju poważnych schorzeń jelita grubego, dlatego w żadnym wypadku nie należy ich bagatelizować.
Długotrwałe zatwardzenia mogą sprzyjać pojawianiu się stanów zapalnych w końcowym odcinku jelita grubego, a w skrajnych przypadkach nawet do wystąpienia hemoroidów.
Natychmiastowej konsultacji z lekarzem wymagają:
Zatwardzenie u niemowlaka to często spotykany problem, który może mieć różne przyczyny. W większości przypadków można sobie z nim poradzić stosując domowe metody i wprowadzając odpowiednie zmiany w diecie.
Pamiętajmy jednak, że przedłużające się lub nawracające zaparcia zawsze wymagają konsultacji z lekarzem, szczególnie u noworodków i najmłodszych niemowląt. Nie podawajmy dziecku żadnych leków przeczyszczających bez zalecenia lekarza i nie rozszerzajmy diety noworodka o wodę czy herbatki ziołowe.
Układ pokarmowy małego dziecka dopiero uczy się prawidłowego funkcjonowania, dlatego problemy z wypróżnianiem są dość powszechne w pierwszych miesiącach życia. Z odpowiednią wiedzą i wsparciem rodziców oraz lekarza można jednak skutecznie pomóc dziecku przezwyciężyć te trudności.