Co na zatwardzenie u dziecka?

Zatwardzenie u dziecka to problem, z którym prędzej czy później zetkną się wszyscy rodzice. Zaparcia występujące epizodycznie nie są groźne, ale warto wiedzieć, jak ulżyć maluchowi w trudnych chwilach

Szczególnie, że gdy zatwardzenie stanie się przewlekłe, może mieć bardzo negatywne skutki dla zdrowia dziecka.

Bezdzietni często żartują, że rodziców małego dziecka można poznać po tym, że toczą częste dyskusje o kupie… W rzeczywistości nie jest to wcale powód do śmiechu, bo istotnie wygląd stolca i częstotliwość wypróżnień to ważne sygnały świadczące o stanie zdrowia dziecka. Dlatego ważne jest, żeby zwracać uwagę czy dziecko wypróżnia się regularnie i nie ma zatwardzenia.

Zatwardzenie u dziecka: jak je rozpoznać?

Objawy zatwardzenia są różne w zależności od wieku dziecka. Należy pamiętać, że niemowlęta mają zupełnie inny rytm wypróżnień niż starsze dzieci i dużo szerszy zakres normy w tej kwestii.

U niemowląt (do 1. roku życia):

Zdrowe niemowlę może oddawać stolec kilka razy dziennie, a może wypróżniać się raz na kilka dni – dotyczy to dzieci po ukończeniu szóstego tygodnia życia
W okresie noworodkowym wypróżnienia są dużo częstsze, bo w mleku znajduje się siara, która działa przeczyszczająco
Noworodki karmione mlekiem matki mogą wypróżniać się nawet po każdym karmieniu
Po szóstym tygodniu życia wypróżnienia zwykle stają się nieco rzadsze
O zaparciach mówimy gdy niemowlę wypróżnia się rzadziej niż dwa razy w tygodniu, a stolec jest twardy, suchy, może być grudkowaty
Wyraźny wysiłek towarzyszący wypróżnianiu w przypadku niemowląt nie musi świadczyć o zaparciach, podobnie jak oddawanie gazów

U dzieci powyżej 1. roku życia:

O zaparciach mówimy, gdy dziecko wypróżnia się rzadziej niż co dwa dni
Procesowi wypróżniania towarzyszą trudności i dolegliwości bólowe
Stolce są twarde i zbite
Dziecko może skarżyć się na bóle brzucha
Maluch staje się marudny i apatyczny

Zatwardzenie u dzieci: jakie są jego przyczyny?

Zatwardzenie u dzieci może mieć charakter organiczny lub czynnościowy:

Zaparcia organiczne:

Wynikają z problemów z budową anatomiczną układu pokarmowego
Może występować choroba Hirschprunga
Szacuje się, że tylko 5% zaparć u dzieci ma charakter organiczny

Zaparcia czynnościowe:

Stanowią 95% przypadków zaparć u dzieci
Są powodowane przez nieprawidłową pracę układu trawiennego
Utrudnione przesuwanie stolca w kierunku odbytnicy
Mogą mieć charakter psychosomatyczny i nasilać się pod wpływem stresu

Zaparcia nawykowe:

Pojawiają się trudności z oddaniem stolca, wypróżnienie jest bolesne
Dziecko, w obawie przed bólem, próbuje uniknąć kolejnego wypróżnienia i wstrzymuje je
To powoduje, że gdy dojdzie do oddania stolca, jest to jeszcze bardziej bolesne, co pogłębia problem
Przyczyną może być przedwczesny i źle przeprowadzony trening czystości
Wywieranie presji, by dziecko siadało na nocniku, krzyki, kary za „wpadkę" czy zawstydzanie dziecka
Często wymagają leczenia wspomaganego przez terapię prowadzoną przez psychologa

Dieta:

Zaparcia bardzo rzadko występują u dzieci karmionych piersią
U niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym zdarzają się częściej
U starszych dzieci zaparcia mogą być powodowane dietą ubogą w błonnik, za to bogatą w cukier i wysoko przetworzone produkty
Produkty o działaniu zatwardzającym: biały ryż, białe pieczywo, czekolada

Zatwardzenie u dziecka: domowe sposoby

Dla niemowląt poniżej 6. miesiąca życia:

Częstsze przystawianie do piersi, jeśli dziecko karmione jest naturalnie
W przypadku dziecka karmionego mlekiem modyfikowanym – zmiana preparatu na inny
Ciepłe okłady i delikatny masaż brzuszka
Naprzemienne delikatne uginanie nóżek dziecka ("rowerek")

Dla dzieci powyżej 6. miesiąca życia:

Podawanie dużo wody – odpowiednie nawodnienie sprzyja rozluźnieniu stolca
Podawanie często, ale małych ilości wody
Ciepła woda zaraz po przebudzeniu – poprawia perystaltykę jelit i pobudza układ trawienny

Wprowadzenie do diety produktów usprawniających trawienie:

Suszone owoce: śliwki, figi, rodzynki (w całości lub zblendowane na mus)
Kompot ugotowany z suszonych owoców
Produkty z wysoką zawartością błonnika: razowe pieczywo, makaron pełnoziarnisty
Świeże owoce i warzywa

Czego unikać:

Produktów mających działanie zatwardzające: słodycze, szczególnie czekolada, biały ryż, białe pieczywo
Mechanicznego wywoływania wypróżnienia (np. wsuwanie do odbytu termometru)
Stosowania czopków glicerynowych bez zaleceń lekarza – mogą doprowadzić do sytuacji, gdy dziecko nie będzie umiało wypróżniać się samodzielnie

Lek na zaparcia dla dzieci

Przede wszystkim należy pamiętać, że dzieciom nie podajemy klasycznych preparatów przeczyszczających. Wszelkie środki farmaceutyczne podajemy dopiero po konsultacji z pediatrą i według jego zaleceń.

Preparaty dostępne bez recepty:

Substancją czynną w większości preparatów na zaparcia jest laktuloza
Jest to związek chemiczny z grupy dwucukrów
W jelicie grubym laktuloza jest rozkładana tak, że zwiększa się ilość wody, a co za tym idzie – poprawia się perystaltyka jelit
Zawsze wybieramy preparat przeznaczony dla danej grupy wiekowej
Najlepiej wybrać go po konsultacji z pediatrą lub poradzić się farmaceuty

Probiotyki na zaparcia u dzieci:

Nawracające zaparcia często powodowane są przez niedostatecznie rozwiniętą florę bakteryjną w jelitach
Problem nasila się po infekcjach leczonych antybiotykami, które niszczą naturalną mikroflorę organizmu
Probiotyki wspierają tworzenie mikroflory bakteryjnej
Obowiązkowo należy je stosować osłonowo podczas antybiotykoterapii
Warto z nich korzystać także przy uporczywych i nawracających zaparciach
Probiotyki dedykowane dla dzieci sprzyjają prawidłowemu funkcjonowaniu układu trawiennego
Wzmacniają ogólną odporność organizmu malucha na infekcje
Szczególnie istotne dla dzieci, które nie były lub nie są już karmione piersią
Podawanie probiotyków jest całkowicie bezpieczne

Kiedy udać się do lekarza?

Należy skonsultować się z pediatrą, gdy:

Zaparcia utrzymują się mimo stosowania domowych sposobów
Dziecko ma przewlekłe problemy z wypróżnianiem
Występują silne bóle brzucha
W stolcu pojawia się krew
Dziecko nie przybiera prawidłowo na wadze
Występują inne niepokojące objawy towarzyszące zaparciom

Podsumowanie

Zatwardzenie u dzieci to częsty problem, który w większości przypadków można rozwiązać poprzez odpowiednie nawodnienie, zmianę diety i wsparcie naturalnych procesów trawiennych. Ważne jest jednak, by nie lekceważyć tego problemu, ponieważ przewlekłe zaparcia mogą prowadzić do poważniejszych dolegliwości. W przypadku nawracających lub uporczywych zaparć zawsze warto skonsultować się z pediatrą, który pomoże dobrać odpowiednie leczenie dostosowane do wieku i potrzeb dziecka.