Additionally, insert this code directly after the opening tag:
Biegunka u dziecka - objawy, przyczyny i co podać?

Biegunka u dziecka - objawy, przyczyny i co podać?

Czym jest biegunka u dzieci i jak ją rozpoznać

Biegunka u dziecka nie jest trudna do rozpoznania. Według wytycznych sformułowanych przez Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci mówimy o niej wtedy, gdy są spełnione dwa podstawowe warunki: zwiększenie liczby wypróżnień w ciągu doby oraz zmiana konsystencji stolca na płynną lub półpłynną. Kupa ma ostry, nieprzyjemny zapach i można w niej znaleźć niestrawione resztki pokarmu (np. cząstki owoców i warzyw).

U niemowląt karmionych piersią, które zazwyczaj robią kupkę częściej, biegunka objawia się jeszcze większą częstotliwością wypróżnień, a stolec staje się płynny lub półpłynny. Czasami w kupce można zauważyć domieszkę śluzu, krwi lub ropy. U niemowląt karmionych sztucznie na rozwolnienie wskazuje oddanie przez dziecko kilku lub kilkunastu wodnistych stolców w ciągu 12 godzin.

W przypadku rozwolnienia o podłożu bakteryjnym i wirusowym często towarzyszą mu nudności, wymioty, bóle brzucha i gorączka. Dziecko z biegunką nie chce jeść, jest apatyczne lub rozdrażnione, nie interesuje się zabawkami i ogólnie źle się czuje.

Typy biegunki u dzieci

Wyróżniamy dwa typy biegunki u dzieci:

Biegunka ostra

Trwa nie dłużej niż dwa tygodnie (14 dni) i najczęściej jest związana z zakażeniami bakteryjnymi (np. pałeczkami Salmonelli, Campylobacter) i wirusowymi (głównie rotawirusami, norowirusami) lub infekcjami ogólnymi. Objawy ostrego rozwolnienia utrzymują się zwykle około tygodnia. Praktyka pediatryczna pokazuje, że epizody ostrej biegunki u dzieci do trzeciego roku życia zdarzają się średnio dwa razy w roku.

Biegunka przewlekła

Jeżeli objawy biegunkowe trwają dłużej niż dwa tygodnie, mamy do czynienia z postacią przewlekłą. Taki stan jest bardzo groźny, ponieważ może doprowadzić do niedożywienia. Biegunka przewlekła u dzieci może być wywołana różnymi czynnikami, takimi jak:

  • Upośledzenie trawienia niektórych składników pokarmowych (np. węglowodanów)
  • Skutek uboczny po antybiotykoterapii
  • Zespół rozrostu bakteryjnego
  • Celiakia
  • Niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki
  • Alergie lub nietolerancje pokarmowe

Przyczyny biegunki u dzieci w różnym wieku

Niemowlęta i dzieci do 18 miesięcy

Biegunki u niemowląt mogą być spowodowane rozmaitymi czynnikami, takimi jak:

  • Alergie lub nietolerancje pokarmowe
  • Zatrucia pokarmowe (podawanie posiłków nieświeżych lub źle przechowywanych)
  • Zakażenia bakteryjne przewodu trawiennego (czerwonka, salmonelloza, szigeloza, lambioza)
  • Infekcje wirusowe (szczególnie rotawirusowe)
  • Ząbkowanie (pośrednio, przez obniżenie odporności)
  • Inne schorzenia, np. zapalenie ucha środkowego czy ostre zapalenie dróg moczowych

Dzieci w wieku przedszkolnym (2-3 lata)

Trzylatek to dziecko, które często debiutuje w przedszkolu. Jeśli maluch wcześniej nie chodził do żłobka, jest to dla niego pierwsze tak intensywne zetknięcie się z dużą grupą dzieci, co oznacza też stykanie się z bakteriami i wirusami. Z tego względu liczba infekcji i problemów zdrowotnych u trzylatków rośnie lawinowo.

Nietypowe przyczyny biegunki u 3-latka:

  • Stres - Jeśli biegunka pojawia się, gdy maluch rozpoczyna uczęszczanie do przedszkola, może być reakcją na stres związany z nową sytuacją i rozłączeniem z rodzicami. Reakcja taka może wystąpić przy kolejnych zmianach, na przykład, gdy zmieni się pani w grupie przedszkolnej. Uwaga: dziecko może też silnie i emocjonalnie przeżywać wydarzenia pozytywne, jak wyjazd wakacyjny czy przyjęcie urodzinowe.
  • Nowe posiłki - Gdy dziecko zaczyna uczęszczać do przedszkola, styka się z nowymi produktami i sposobami ich przyrządzania, co może powodować niestrawność.
  • Ząbkowanie - Choć trzylatek może mieć już komplet uzębienia mlecznego, zdarza się, że w tym wieku dopiero wyżynają się piątki, co może powodować biegunkę.

Najczęstsze przyczyny biegunki u dzieci 2-3 letnich:

  • Alergia i nietolerancja pokarmowa
  • Niestrawność (przejedzenie, zbyt ciężkostrawne dania, nadmiar słodyczy)
  • Zatrucie pokarmowe
  • Infekcja wirusowa (rotawirusy)
  • Infekcja bakteryjna (najczęściej Salmonella)
  • Reakcja na leki (np. antybiotyki)

Przyczyny przewlekłej biegunki u 3-latka:

  • Pasożyty
  • Celiakia
  • Stan zapalny w obrębie jelit
  • Zespół jelita drażliwego
  • Choroba Leśniowskiego-Crohna
  • Mukowiscydoza

Dlaczego dzieci często mają biegunkę?

Układ pokarmowy, podobnie jak inne układy w organizmie dziecka, potrzebuje czasu, by dojrzeć. U małych dzieci jest on jeszcze mało odporny na poważniejsze wyzwania, stąd częste biegunki jako reakcja na zjedzenie zbyt ciężkostrawnego posiłku czy przejedzenia się smakołykami. Maluchy mogą też biegunką reagować na stres, wywołany zarówno przykrymi, jak i ekscytującymi wydarzeniami.

Biegunki u dzieci często wywołane są infekcjami wirusowymi, szczególnie powodowanymi przez rotawirusy. Są one bardzo zaraźliwe i błyskawicznie roznoszą się w grupach dzieci na przykład w żłobku czy przedszkolu. A układ immunologiczny malucha też nie jest w pełni dojrzały, dlatego odporność dzieci nie chroni ich w pełni przed wirusami.

Co robić gdy dziecko ma biegunkę?

Nawadnianie

Najważniejsze jest, by nie dopuścić do odwodnienia organizmu, które jest bardzo niebezpieczne nie tylko u niemowląt, ale też u nieco starszych dzieci. Malucha należy często poić niewielkimi ilościami płynów - podanie większej ilości napoju może powodować odruchy wymiotne, co w konsekwencji prowadzi do jeszcze większego odwodnienia.

Co dawać do picia:

  • Słaba herbata
  • Woda z dodatkiem glukozy oraz soli
  • Gotowe elektrolity w saszetkach do rozpuszczenia w wodzie
  • Napar z suszonych jagód (trzy razy dziennie po około 150 ml jednorazowo)
  • U starszych dzieci - rozwodniony sok jabłkowy i inne lubiane napoje

Podaż płynów zależy od masy ciała. U dzieci ważących 1-10 kg ciała podajemy 100 ml płynu na każdy kilogram oraz dodatkowo 5-10 ml po każdym wodnistym wypróżnieniu.

Dieta

W przypadku ostrej biegunki dziecko może nie mieć apetytu – nie należy wmuszać w nie jedzenia, najważniejsze by przyjmowało płyny. Z czasem, gdy maluch poczuje się lepiej, serwujemy mu:

  • Kleik ryżowy
  • Marchwiankę (papkę z gotowanej marchwi)
  • Gotowane jabłko
  • Rozgotowane warzywa
  • Gotowane mięso drobiowe lub królika
  • Lekki rosół (dla starszych dzieci)
  • Żywność w słoiczkach dla niemowląt

Te produkty są najłagodniejsze dla układu pokarmowego i nie podrażniają go. Dobrze sprawdza się też żywność w słoiczkach dla niemowląt, bo jest łatwo przyswajalna, a jednocześnie produkty te muszą spełniać bardzo surowe normy.

Domowe sposoby na biegunkę

  • Suszone jagody podawane w formie naparu (w sezonie można podawać jagody w całości lub zmiksowane na papkę)
  • Kisiel domowy z jagód
  • Banany
  • Marchewka
  • Ciepłe okłady na brzuch
  • Delikatny masaż brzucha

Dbanie o skórę

Gdy dziecko ma biegunkę, należy zadbać o jego pupę – po każdym wypróżnieniu należy umyć ją ciepłą wodą i łagodnym środkiem myjącym, a następnie osuszyć i nasmarować łagodzącym kremem. Podrażnienia w okolicach odbytu są bardzo nieprzyjemne i u małego dziecka mogą doprowadzić do nawykowych zaparć, gdy dziecko unika wyróżniania się w obawie przed bólem.

Co podać na biegunkę z apteki?

Biegunkę u dzieci w żadnym wypadku nie wolno bagatelizować. Zlekceważenie objawów może doprowadzić do licznych komplikacji zdrowotnych. Na rozwolnienie u małych dzieci najlepiej podawać:

Probiotyki

Preparaty zawierające odpowiednio wyselekcjonowane szczepy bakterii probiotycznych uzupełniają florę bakteryjną w jelitach. Dzięki temu działają łagodząco, poprawiają też ogólną odporność. Suplementację mikroflory jelitowej warto oprzeć przede wszystkim na podawaniu probiotyków z bakteriami kwasu mlekowego Lactobacillus reuteri.

Bardzo ważne jest podawanie probiotyków podczas kuracji antybiotykowej oraz przez pewien czas po jej zakończeniu. W przypadku dzieci probiotyki można też traktować jako suplementy diety podawane profilaktycznie, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym oraz gdy dziecko uczęszcza do przedszkola.

Elektrolity

Specjalne preparaty, które bardzo dobrze wchłaniają się w jelitach i pomagają uzupełnić utracone minerały i nawodnić organizm.

Uwaga:

W przypadku biegunki u dzieci nie należy podawać preparatów wstrzymujących biegunkę, takich jak węgiel, chyba że pediatra zaleci inaczej. Lekarstwa stosujemy tylko wtedy, gdy zalecił je lekarz.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Do lekarza należy zgłosić się w następujących przypadkach:

  • Dziecko ma mniej niż 6 miesięcy
  • Biegunce towarzyszą wymioty, gorączka i inne objawy
  • Problem nie ustępuje po dwóch dobach
  • Biegunka o łagodnym przebiegu pojawia się regularnie
  • W kale pojawia się domieszka krwi
  • Występują objawy odwodnienia (suche wargi i język, zwolniona reakcja na bodźce zewnętrzne, wymioty, wzdęty brzuszek, brak apetytu, zmniejszone napięcie skóry, rzadkie oddawanie moczu, osłabienie, apatia, „płacz bez łez")
  • Nastąpiło nasilenie dolegliwości
  • Biegunka ma charakter przewlekły (powyżej 14 dni)

W niektórych przypadkach może być konieczna hospitalizacja, szczególnie gdy doszło do poważnego odwodnienia organizmu.

Podsumowanie

Biegunka u dzieci to powszechny problem, który może mieć różne przyczyny - od stresu i niestrawności po poważniejsze infekcje bakteryjne czy wirusowe. Najważniejsze w przypadku biegunki jest odpowiednie nawadnianie dziecka i stosowanie lekkostrawnej diety. Warto również rozważyć podawanie probiotyków, które wzmacniają florę bakteryjną jelit. W razie niepokojących objawów lub przedłużającej się biegunki należy skonsultować się z lekarzem pediatrą.